Yoksula yardım yoksulun cebinden

Yıllık 2 milyon tona ulaşan bedava kömür uygulamasının beraberinde getirdiği rant Sayıştay tarafından saptandı.

Sayıştay’ın Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) raporuna göre Kamu İhale Yasası’ndaki açık hükme karşın TKİ’nin ruhsatlı sahalarında üretilmeyen ve hiçbir menşe araştırması yapılmayan binlerce ton kömür istisna kapsamında ihalesiz satın alındı. Yani Kamu İhale Yasası “yok sayıldı”. TKİ’nin yerinde teslim maliyetinden tam yüzde 46 daha yüksek fiyattan alınan kömürlerin bedelleri yurttaşa kesildi. Raporda 4 firmanın yaptığı alım-satım işlemleri eleştirildi.

Sayıştay’ın Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun 2011 yılı faaliyetlerine ilişkin raporu, AKP’nin “sektör” haline getirdiği kömür yardımlarından yükselen pis kokuları da ortaya çıkardı. Cumhuriyet’in ulaştığı rapordan yansıyan başlıklar ana hatlarıyla şöyle:

• Kamu İhale Yasası’nda yoksul ailelere dağıtılmak üzere Bakanlar Kurulu kararları kapsamında yapılacak kömür alımlarının yasadan istisna olabilmesi için satın alınacak kömürlerin ruhsatı TKİ’nin kendisine veya bağlı ortaklık ve iştiraklerine ait sahalardan üretilmiş olması şart konulmuştur. Yapılan incelemelerden, satın alınan kömürlerle ilgili menşe araştırması yapılmadığı ve satın alınan kömürlerin bir bölümünün bu şartı taşımadığı, TKİ veya iştiraklerin ruhsatlı sahalarından üretilmiş kömür olmadığı tespit edilmiştir.

• TKİ Yönetim Kurulu kararında müessese ve işletmelerin üretim kapasiteleri ve piyasa yükümlülükleri de dikkate alınarak fakir aile kömürlerinin öncelikle müessese ve işletmelerce üretilen kömürden temin edilmesi, TKİ’nin üretim kapasitesinin üzerinde kalan kömür ihtiyaçlarının Kamu İhale Yasası’nın 3-r maddesi kapsamında temin edilmesi gerektiği ve dört müessese müdürlüğü 2011/2012 kış döneminde 1 milyon 217 bin ton kömür teslim edebileceklerini yazılı olarak bildirdiği halde, söz konusu dönem için müesseselerin teslim edeceği kömür miktarı 946 bin ton olarak belirlenmiş ve (3/r) kapsamında dışarıdan temin edilecek kömür miktarının aynı miktarda artırılmıştır. Bu şekilde 938 bin ton olarak öngörülen dört firmadan alımlar dönem içerisindeki ek talepler ile birlikte 1 milyon 132 bin tona yükseltilmiştir.

• 2010 yılı sözleşmeleri kapsamında satın alınan 430.6 bin ton kömürün ortalama birim alış fiyatı 205.29 TL/ton + KDV olduğu halde, 2011 yılında söz konusu (3/r) maddesi kapsamında dört firmadan yüzde 21 oranında daha pahalı olmak üzere ortalama 248.28 TL/ton + KDV birim fiyattan kömür satın alınmıştır.

• 2011 yılı sözleşmeleri kapsamında, yerinde teslim esasına göre satın alınan kömürün ortalama birim alış fiyatı 248.28 TL/ton, TKİ’nin kendi ürettiği ve satın aldığı tüvenan kömürden ürettirdiği kömürlerin (kömürün stok çıkış maliyeti+nakliye+genel müdürlük masraf hisseleri ve finansman giderleri dahil pazarlama satış ve genel yönetim giderlerinden verilen paylar olmak üzere) tüm maliyetler dahil yerinde teslim ortalama birim maliyeti 16965 TL/ton’dan yüzde 46 oranında daha pahalı olmuştur.