Uzun yolculukların kitabı oylumludur. Bir yerde uzun kalınacaksa hem oylum, hem sayı değişir. Günübirlik gidiş-dönüşlerde tek kitap bile çok gelir.

Kırk yıl var ki benim uzun yol kitabım “Don Quijote”dir.

Uçağa, trene ya da otobüse ayak basar basmaz kitabı elime almış da olurum, yol boyunca çantadan çıkarmamış da...

Okumasam da kitabın varlığı bana güven verir.

Kitap, tutku yarattığı ölçüde kişiyi özgür de kılar; onu okumak ya da okumamak size kalmıştır.

***

Ankara’ya son gidişimde, orada otuz saat kalacaktım. Yola çıkmadan, okunmasını bekleyen kitapları gözden geçirdim.

İki yüz sayfalık bir kitap yeter de artardı.

Kimi kitapların adı, alaycı bir hava estirir. Alexandre Jardin’in “Fanfan”ını öyle algıladım.

Yazılması editörlere kök söktüren arka kapak bilgileri iyi bir kılavuzdur. Kitabın arka kapağında Jardin’in Robinson Crusoe’nun soyundan geldiğini okuyunca, “Fanfan”ı gözü kapalı, çantama koydum.

***

Bir ölçüde romanın başkişisi de olan Jardin, çağımızda Fransız edebiyatının en parlak yazarlarından sayılmakla kalmıyor, yirmi beş yaşında, dünya dillerine en çok çevrilen yazar unvanını da taşıyor.

Romanda, annesiyle babasının yaşadıkları aşk serüvenleri ortamında büyümüş bir genç anlatılıyor.

Genç, başka biriyle evlenmek üzere iken Fanfan’la karşılaşır.

Evliliği şaka gibi algılayan bugünün gençleri için tadına doyulmaz bir roman “Fanfan”!

Benim gibi, klasiklerden gelenler açısından, romanın kışkırtıcı yanı belki merak uyandırır, ama 121. sayfada kışkırtıcılığın yerini düşünsellik alınca “Fanfan” ayrı bir boyut kazanıyor.

***

“... Deniz fenerinin en üst katına kurduğu çalışma odasında Bay Ti’yi görmeye tek başıma gittim. Onu adam eden ne kadar kitap varsa, bir ana çocuğunu nasıl yetiştirirse öyle, ihtiyar hepsini orada biriktirmişti. Sanırım sevdiği yazarlar ona gerçek ana baba olmuşlardı. Bay Ti, yazarların, birbirleriyle çağlar ötesinden rastlaşmalarının olasılığına inanır, kendi gözleri aracılığıyla örneğin Musset’yi, Zweig’ı keşfedebilirdi.”

Yazar, Bay Ti’nin odasında kendini “kitaplardan oluşan bir okyanus”ta bulunca şaşkına döner. Onun bilgeliğinin nerden geldiğini anlamıştır. Ayrıca yaşlı Bay Ti, kitapları miras olarak ona bırakacaktır.

Okurlar açısından da; yazara, kitap yazmamış olmaktan bir burukluk duymadığını belirten Bay Ti’nin şu yargısını aktarmak sanırım yerinde olacaktır:

“... Yeteneğim, onları güzel bir biçimde okumak ve birikim yapmak yönünde işlemiştir hep. Dünyada büyük yazarlardan daha çok, büyük okur eksikliği olduğunu düşünürüm ben.”

***

Herkes, kitabı yönelimine göre seçer. Serüvene alışmış birine düşünsel bir kitabı zor okutursunuz. Bu, kişiyi eylemsiz okur durumuna düşürür. Tek yanlı okur ise kitaptan ne beklediğini de bilmez, kitabın ona ne verdiğini de...

“Fanfan”da olduğu gibi, öyle kitaplar vardır ki, bir tek tümce onu okumayı zorunlu kılar.

Uzaktan İstanbul’un ışıkları görününce “Fanfan”ı bitirip çantaya yerleştirdim. Otobüsten ininceye kadar şu soruyu sormak geçti içimden:

Hep büyük yazarlardan söz edildiğini, büyük okurluğun en az büyük yazarlık kadar önemli olduğunu, okur olmadan yazarın büyüklüğünün bir anlam taşımayacağını hiç düşünmüş müydünüz?..

[email protected]