Azerbaycan ve Ermenistan sınırındaki Dağlık Karabağ bölgesinde bitmeyen savaş bölgedeki her ülkeye farklı şekilde tesir etmektedir. Gürcistan çatışmadan çoğunlukla ekonomik fayda sağlarken, Karabağ sorunu Türkiye’nin Ermenistan ile ilişkilerini normalleştirmesi yolunda bir engeldir.

Türkiye, Ermenistan ile tarihi hesapları kenara bıraksa dahi, Azerbaycan ile olan yakın bağları sebebiyle, Karabağ sorunu çözülmeden ilişkileri normalleştirmesi pek mümkün gözükmemektedir. Rusya cephesinde ise iki eski Sovyetler Birliği ülkesinin yaşadığı toprak kavgası yarardan çok zarar olarak algılanmaktadır.

Bitmeyen savaş
Dağlık Karabağ savaşı 1988’de başlamış ve 1994’te ateşkes ile sona ermiş olsa da, kalıcı bir barış anlaşması sağlanamamıştır. Çatışmalar yıllardır çeşitli aralıklarla devam etmektedir. 2016 Nisan ayı başında ve ortasında iki ülke arasında çatışmalar tekrardan alevlenmiş ve ciddi kayıplar verilmiştir. Rusya, iki ülke arasında birçok kez arabulucu görevini üstlenmiştir. Azerbaycan’ın işgal altındaki toprağı kabul edilen ancak fiilen Ermenistan hâkimiyetinde bulunan Karabağ’da, Rusya’nın çözüme dair belirli bir planı bulunmamaktadır. Rusya her iki tarafa da silah satışında bulunuyor olsa da, ekonomik ve askeri açıdan Ermenistan’a daha yakın hareket etmektedir. Ermenistan kontrolündeki Karabağ, başka ülkelerce tanınmayan bağımsız bir toprak parçası statüsünde bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda (1) “Azerbaycan’ın işgal altındaki bölgelerinin durumu” başlığı ile ele alınan 62/243 No’lu kararda Dağlık Karabağ bölgesinin Azerbaycan’a ait olduğu tekrar karara bağlanmıştır.

Kime fayda kime zarar?
Karabağ, savaş öncesi iki ülke halkının da ikamet ettiği bir yer iken, bölge nüfusunu artık yalnızca Ermeniler oluşturmaktadır. Bu süreç içerisinde bölge Azerilerden arındırılırken, Ermeni ordusunca Azeri sivil halkın öldürüldüğü Hocalı katliamı yaşanmıştır. Azerbaycan’ın yalnızca askeriyeye harcadığı bütçe, Ermenistan’ın bütün bütçesine eşittir. (2) Askeri açıdan üstün olan Azerbaycan, sorunun askeri yolla sonuca ulaşacağını birçok kez belirtmiş olsa da, uluslararası dengeler buna engel oluşturmaktadır.
Azerbaycan ve Türkiye arasında döşenen Bakû-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, Karabağ sorunu sebebi ile Ermenistan üzerinden değil Gürcistan üzerinden geçirilmiştir. (3) Bu durumun Gürcistan’a yıllık yaklaşık 62.5 milyon dolar gelir sağladığı belirtilmiştir. (4) Ayrıca Türkiye’nin Ermenistan ile ticareti yine Gürcistan üzerinden devam etmektedir. Ermenistan’a açılan Gümrü Sınır Kapısı’nın kapalı olmasının sefasını yine Gürcistan, cefasını ise sınırda bulunan ancak ticaret yapamayan ve Türkiye’nin en düşük ticari hacmine sahip olan Kars, Iğdır, Ağrı gibi şehirleri çekmektedir. (5)
Ermenistan ile tarihi konular bir kenara bırakılarak ilişkileri yeniden kurmayı planlayan Türkiye, Azerbaycan’ın durumdan rahatsızlığı sebebiyle konuyu askıya almıştır. Bunun üzerine Erdoğan, Bakû’da, Aliyev ise Ankara’da olumlu mesajlar vermiştir. Doğu sınırı Azerbaycan ile batı sınırı ise Türkiye ile kapalı olan Ermenistan’ın ekonomik ve siyasi refaha kavuşması, Azerbaycan ile bu ufak toprak parçası üzerinde uzlaşı sağlamasında yatmaktadır. Ermenistan’ı destekleyen ülkeler sorunun mütemadi olarak devamına ve çözümsüz kalmasına sebep olmaktadır. Bu desteklerin de etkisi ile hiçbir şekilde geri adım atmayan Ermenistan’ın, Karabağ sorunu ile kendi ekonomisine ve halkına yıllardır zarar verdiğini söylemek mümkündür.
Dipnotlar:
1- https://en.wikipedia.org/wiki/ United_Nations_General_Assembly_ Resolution_62/243
2- http://www.worldbulletin. net/headlines/171373/2-dead-inkarabakh- clashes-despite-truce
3- https://en.wikipedia.org/wiki/ Baku%E2%80%93Tbilisi%E2%80%9 3Ceyhan_pipeline#Technical_features
4- 16 nolu dip not. https://www.researchgate. net/publication/242560310_ The_Baku-Tbilisi-Ceyhan_Pipeline_ Implications_for_Georgia
5- http://atimes.com/2015/04/open- borders-and-trade-as-doors-toturkish- armenian-reconciliation/  

Av. Efe TANAY
Moskova