Bilinç, insanın kendisini, çevresini, algılama, kavrama; olagelenlerin ayrımına varma yetisidir. Daha ayrıntılı tanımı da şöyle: “Bilinç, kazanılmış bilgi ve deneyimlerden oluşan değerlerin, yaşanılan olaylara bağlanarak, akıl yoluyla su yüzüne çıkarılıp yaşama yansıtılan halidir.” Konu geniş açılı ele alınırsa, bu tanımlara, “bilincin, insanın kendisine, insanlığa, çevresindeki tüm varlıklara, çokhücrelisinden tekhücrelisine tüm canlılara beslediği algı” bilgisi de eklenebilir.

Birey bilinçliyse toplum da bilinçlidir. İnsanlar arasında düşünsel bütünlük, kurala uyma ortaklığı, sorun çözme becerisi sağlanmışsa, onlarda toplumsal bilinç duyarlılığının da yerleştiğine inanabiliriz.

Koronavirüs

Koronavirüsün, din, ırk, soy sop, zengin-yoksul, kadın-erkek, çocukgenç-yetişkin, kimseyi birbirinden ayırmadan dünyanın dört bir köşesinde ölüm saçtığı şu günlerde, yönetim kadrolarından sağlıkçıya, konuyu özünden kavrayan akademisyenlere, devletin bütün organları, toplumu, düğün dernek kurmak, bir araya gelip eğlenmek, sohbet etmek, yürürken birbirinden uzak durmak konusunda uyarıyor.

Virüs olgusunun yetkin uzmanları ise yeri geldikçe, 65 yaş üstü yurttaşlara, bu ilkeleri yerine getirirlerse kendilerini tehlikeden uzak tutacaklarını duyuruyor.

Özellikle hekimler, bu koşulları yerine getirmenin yanında hemen herkesin evde kalmaya, biriyle karşılaştığında araya mesafe koymaya, ellerini ikide bir ağza-burna-göze götürmeme kuralına uyuyorlarsa, onların kendilerini virüsten koruyabileceklerini her fırsatta anımsatıyor.

Sahneler

Medyada bunları yerine getirmeyişin ölüme yol açacağı vurgulanmasına karşın yaşanan şu sahneler, toplumsal bilinçten yoksunluğun en belirgin birer göstergesidir:

- Dünyayı ve Türkiye’yi etkisi altına alan yeni tip koronavirüs (Covid-19) nedeniyle yurt genelinde birçok işletme geçici süreliğine kapatıldı. Bir hamam sahibinin, işletmesini kapatıp Ankara’ya gitmesini fırsat bilen çalışanı, bu işin meraklılarını bir araya getirip hamamın salonunu kumarhaneye çevirebiliyor.

- Avcılar’da nikâhları kıyılan bir çiftin kadınlı erkekli yaklaşık 15 yakını yolu kapatarak, bu öldürücü salgını akıllarının ucundan bile geçirmeden sokak ortasında halay çekebiliyor.

 Son günlerde, sosyal medyaya, evlerde ya da “mekân” haline getirilmiş villalarda düzenlen partilerin görüntüleri yansıyabiliyor. Bu arada olumlu olaylardan da söz edelim:

- Antalya’da beden eğitimi öğretmeni bir kadın balkona çıkıp spor yapıyor. Bir süre sonra karşı balkonlarda kadına katılanların görüntüleri yansıyor ekranlara.

- Samsun’da ellerinde çalgılarıyla iki gencin şarkı söylediği duyuluyor. Aradan çok geçmeden, öbür balkonlardan da şarkı sesleri gelmeye başlıyor.

Bilim

Virüs olayını ancak bilim çözer. Düşüncesi bilgi donanımlı Orhan Bursalı, tanısını koyuyor: “Bugün virüsten korunmak için alınan tüm önlemler, bilimin araştırmalarına ve bulgularına dayanıyor. Korunuyorsak, elimizi nasıl ve ne kadar süre ile yıkayacağımızdan tutun, nasıl ve hangi araçlarla tedavi edilebileceğine ve kaç günde virüsten temizlenebileceğimize, neden sosyal olarak birbirimizden uzak kalmamız gerektiğine kadar, alınan tüm önlemler bilimin önümüze koyduğu bilgilere dayanıyor.”

Bilimi bir yana atan üfürükçülere, virüs dualarıyla halkı uyutanlara Hacı Bektaş’ın dizelerini anımsatmanın tam sırası:

Hararet nardadır sacda değildir

Keramet baştadır taçta değildir

Her ne arar isen kendinde ara

Kudüs’te, Mekke’de, hacda değildir.