\n

Thomas Mann, yazarlar ile alkolün ilişkisini konu alan bir denemesinde şöyle der: “Alkol alışkanlığı bulunan gerçek yazarlar, alkol sayesinde değil, fakat ‘alkole rağmen’ yazar olabilmişlerdir…”\n

Thomas Mann, bu sözü ile hiç kuşkusuz yazarın alkol tutkunluğuna karışmayı amaçlamamıştır; onun amaçladığı –üstelik çok da doğru olarak!– alkol ile yazarlık arasında yanlış bir ilişki kurulmasını engellemek, örneğin alkol kullanmayı yazarlığın, sanatçılığın doğal bir koşulu sayma yanılsamasına dikkati çekmektir.\n

Thomas Mann’ın bu satırları, sanat adına çok aydınlatıcı olabilecek bir genelleştirmeye de açıktır. Böyle bir genelleştirme, adları efsaneleşmiş sanatçılardan yola çıkarak düzmece ‘efsaneleşme ölçütleri’ türetme ve yeni efsaneler yaratma çabaları için de bir uyarı yerine geçebilir. Bu konuyu daha derinlemesine çözümleyebilmek için, bir gerçeğin altını, hem de epey kalınca çizmemiz gerekiyor: Günümüz dünyasının insanları, özellikle de ‘Batılı’ insanlar, uzunca bir süreden bu yana gün geçtikçe yoğunlaşan bir ‘efsane ihtiyacı’ içersindeler. Bu ihtiyaç, genellikle ‘sıradan’ diye nitelendirilen ‘günlük’ hayatların, onları yaşayanlar için ve toplumsal nedenlerle, gittikçe daha çekilmez, daha boğucu hale gelmiş/getirilmiş olmasından kaynaklanıyor. Doğu Bloku’nun yıkılmasından bu yana, kendini bu kez bir başka ‘yanlış seçeneğin’, yani ‘tüketim toplumu’nun kucağında bulan Batılı insan, bugün gelinen aşamada bu modelin yaratıcılarının ve –bilinçli ya da bilinçsiz– savunucularının gözlerden titizlikle saklamaya çalıştıkları bir olgunun ölümcül acılarını yaşamakta. Bu olgu, şöyle özetlenebilir: Hayatın en önemli ve anlamlı amacının sürekli tüketebilme gücüne sahip olmak olduğu yolunda eğitilen insan, vardığı son noktada, ne yaparsa yapsın günün birinde kesinlikle, ama kesinlikle varacağı o noktada, artık tüketebileceği başka bir şey kalmadığından, kendini tüketmeye başlayacaktır. Başka deyişle, yıllar boyunca kendisini her türlü içsel-bireysel değerlerinden koparmayı, ne pahasına olursa olsun hep sürüye uymasını sağlamayı amaçlayan bir toplumsal mekanizma içersinde yaşatılmış olan birey, sonunda bütün ben’liğini yitirmiş, kendisini ‘Ben’ diye nitelendirmekte haklı kılacak bütün niteliklere yabancılaşmış olacağından, artık yalnızca sürü’nün ona hem de -binbir çeşitlilik içerisinde- sunduğu ‘kendini uyuşturma araçlarına’ sığınacaktır. Bu araçlardan yalnızca alkol ve geleneksel uyuşturucular anlaşılmamalıdır. Günümüzde artık neredeyse her mahallede yükselmeye yüz tutmuş AVM’ler ile (bilmeyen kaldıysa: Alışveriş Merkezleri!) yanlış kullanılan internet de bu kapsama girmektedir.\n

Bu tür bir ‘normal’ ya da ‘sıradan’ hayatı yaşayanlar, arada sırada da olsa, toplumda -özellikle de ‘sanatta’- şu ya da bu biçimde sivrilip ad yapmış olanlar arasından ‘efsaneler’ seçmekte ve türetmekle bir tür doyumu yaşarlar. Çünkü önlerinde ‘ideal’ olarak sadece o efsanelerin ‘erişilmezlikleri’ kalmıştır. Bu erişilmezlikten haz duymak, tüketim toplumu insanının ruhsal çöküntüsünün mazoşist yanını oluşturur.\n

Batı’nın son ‘efsanelerinden’ Amy Winehouse’u ölmeden önceki son konser kayıtlarından birinde, alkol ve uyuşturucu yüzünden tamamlayamadığı konserinin sahnesinden sürünerek, dört ayak üzerinde çıkarken izledik. Her ‘trajik insan’dan bir efsanenin doğamayacağını çoktan unutmuş bir dünyada yaşamaktayız. Bu yüzdendir ki, Homeros’un Akhilleus’u, genç öleceğini bildikleri için etrafında ağlaşan tanrıçalara, bilinçli olarak seçtiği genç ölme konusunda: “Neden ağlıyorsunuz? Ölümsüzlüğün tek bedeli genç ölmek değil midir?” diye sorduğunda, antik çağın efsane kahramanlarının bugünkülere oranla çok daha soylu olduklarını kanıtlıyor!\n

\n\n