PARİS - İki gündür Fransız başkentindeyim. Son geldiğimden bu yana, Fransa Cumhurbaşkanı değişti. Sarkozy gitti, sosyalist François Hollande geldi.

Doğrusu Hollande’ın yeni vergi girişimleri büyük gürültü kopardı.

Gözlemciler François Hollande’ın güç durumda olduğunu söylüyorlar.

Neyse güç durumda olmak yine de çok kötü değil.

Öyle ya Bekir Bozdağ’a bakarsanız, Obama’nın daha kötü, hatta “zavallı bir durumu var”. Zaten TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı, Prof. Dr. Burhan Kuzu da ABD Başkanı’na “Zavallı Obama” diyormuş.Sayın Bozdağ, bu zavallı durumun, stratejik ortağımız Barack’ın parlamento karşısındaki etkisizliğinden kaynaklandığını söylüyor.

Biliyorsunuz, Fransa 1958’den bu yana, bazı yönleriyle ABD Başkanlık sistemiyle benzeşen bir “Başkancı” sistemle yönetiliyor.

Dün burada ekranda Hollande’ı görünce Burhan Hoca’yı anımsadım ve sordum:

- Acaba Burhan Hoca François Hollande’a da “zavallı” diyor mu?

Öyle ya! Obama’ya zavallı diyen hoca, “başkancı” Hollande’a da zavallı diyecektir.

***

Hele hele, Fransız Beşinci Cumhuriyeti’ndeki sistemde, parlamento çoğunluğu içinden çıkan bir başbakan olduğu ve cumhurbaşkanının zaman zaman kendisine aykırı gelen hükümetler ve parlamento çoğunluğuyla çalışmak zorunda kaldığı düşünülürse, zavallılık durumu iyice belirginleşiyor demektir.

Ama işte tam burada, Fransız 5. Cumhuriyet Anayasası’nın 16. maddesi giriyor devreye.

O maddeye açıp bakarsak, Cumhurbaşkanı’na (yani şu anda François Hollande’a) şimdilik başka hiçbir anayasada mevcut olmayan yetkiler verildiğini görürürüz.

Maurice Duverger bunun ancak Roma’daki diktatör kurumunda görüleceğini söyledikten sonra, bu maddenin Elysee’nin efendisine “çağdaş bir diktatörün sahip olmayı düşleyeceği bütün yetkileri sağladığını” söylemekte.

Şöyle anlatıyor Prof. Duverger, 16. maddenin sağladığı bu olanakları:“Cumhurbaşkanı hükümetin meclislerin ve tüm kamu güçlerinin yerine geçer, tek başına ulusu temsil eder. Onun adına iktidarı kullanır.”

Tabii, bu 16. maddenin verdiği yetkilerin kullanılması için cumhuriyetin kurumlarının, ulusun bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün veya uluslararası yükümlülüklerini yerine getirebilmesinin ciddi ve yakın bir tehdit altında olması gerekmektedir.

Ama bu koşullara yanıt getiren herhangi bir basit tehdit bile yetecektir.

Bir de bu yetkiler kullanılmadan cumhurbaşkanı başbakan, iki meclisin ve anayasa konseyi başkanlarına danışır. Ayrıca bu yetkilerin kullanıldığı süre içinde iki meclis de toplantı halinde olur ve kapatılamaz.

***

Görülüyor ki 16. maddenin verdiği yetkilerle donatılmış olan Fransa Cumhurbaşkanı’nın gerektiğinde elini kimse tutamaz, bu durumda Burhan Hoca bile Hollande’a “zavallı” diyemez.

Zavallılık ne söz, Hollande için Burhan Kuzu, Bekir Bozdağ ve Tayyip Erdoğan’a bile parmak ısırtacak yetkiler söz konusudur.

Aslında Fransa gibi demokratik geleneği olan bir ülkenin dışında herhangi bir devlet başkanına verilmeye kalkılsa, herkesi tir tir titretecek olan bu yetkilerle demokrasinin nasıl bağdaşacağı sorusudur sorulması gereken.

Ama 45 yıllık 5. Cumhuriyet denemesi Fransa’nın demokratik kültürünün ve geleneğinin bir diktaya izin vermediğini göstermiştir.

Fransız Anayasası ve siyasal kurumları ne Hollande’ı zavallı durumuna düşürüyor ne de Fransız demokrasisini.

Anayasalara, kurumlara, kurallara göz atarken, çok dikkat edilmesi gereken bu demokratik kültürdür.

Kimsenin zavallı duruma düşmemesinin en büyük güvencesi de, ülkelerin halklarının sivil demokratik bilinç düzeyleridir.

Olaylara bu gerçeğin ışığında baktığımız zaman, zavallı aramak için çok uzağa gitmemize gerek kalmaz, herhangi bir yerde bir aynı bulsak yeter!

\n