“Uyuyamayacaksın /Memleketin hali /Seni seslerle uyandıracak / Oturup yazacaksın/ Çünkü sen artık o eski sen değilsin/ Sen şimdi ıssız bir telgrafhane gibisin/ Durmadan sesler alarak/ Sesler vereceksin/Uyuyamayacaksın/ Düzelmeden dünyanın hali/ Gözüne uyku giremez ki... Uyuyamayacaksın/ Bir sis çanı gibi gecenin içinde/Ta gün ışıyıncaya kadar/ Vakur, metin, sade çalacaksın.”
Melih Cevdet Anday, yukarıdaki Telgrafhane şiirini, bundan 63 yıl önce, 1952 de yazmış.
Sanki, Sevgili Levent Üzümcü için kaleme alınmış gibi değil mi?
Ben son günlerde Levent Üzümcü yüzünden Melih Cevdet Anday’ı sıkça anıyorum.
Melih Cevdet Anday, dün yüzüncü doğum yıldönümü dolayısıyla, Milas Belediyesi tarafından Ören’de düzenlenen bir etkinlikle anıldı.
Gecede, Melih Cevdet Anday ödüllerinin Enver Aysever koordinatörlüğünde, her yıl bir dalda (deneme, tiyatro, roman ve şiir) olmak üzere yeniden düzenleneceği açıklandı.
Katıldığım gecede, M.C. Anday’ın aydın kişiliğini yansıtan üç olayı anlattım. Siz okurlarımla da paylaşmak isterim.

***

Yıllar önce bir ara, ünlü 1937 Moskova duruşmalarında ihanetten mahkûm edilenlerin itibarlarının iadesi için imza toplanıyordu.
Melih Cevdet Bey ile gazetede karşılaştığımızda sordu:
- Siz bu iadei itibarlar için imza verdiniz mi?
- Evet verdim.
- Ben vermedim. Sonra ekledi:
- Çünkü ben o zaman bu mahkûmiyet kararlarını onaylamıştım.
- Ama Stalin döneminin koşulları altında gerçeği bilemezdiniz ki?
- Bilemezdiniz olmaz! Bilmeliydim! Bilmek zorundaydım!
İşte “bizi aldatmışlar” kolaycılığına sığınmayı reddeden, sorumlu aydının soylu davranışı.

***

Banker Kastelli’nin dorukta olduğu günlerdi. Bir öğleden sonra, Melih Bey, Nadir Bey’in odasındaki sohbette ortaya bir soru attı:
- Size bir fikir danışmak istiyorum. Sonra anlattı:
- Banker Kastelli bir vakıf kurmuş, bunun sanat bölümünü de benim yönetmemi istiyor. Hayli de yüklü bir bütçesi var, ne dersiniz?
Ogünlerde, birçok ünlü sanatçının bu vakfa katıldıkları TV reklamlarıyla duyuruluyordu.
O sırada orada hazır bulunanlar, genelde olumlu görüş bildirdiler, böyle bir imkânın Melih Cevdet Bey tarafından kullanılmasının olumlu olduğunu söylediler.
Melih Bey herkesi dinledi,
- Vallahi bilmem nasıl olur, ama ben yine de reddettim, bu yaştan sonra onun bunun adamı oldu desinler istemem, dedi

***

MC iktidarı dönemiydi. Daha önce, oyunları Devlet Tiyatrosu ve Şehir Tiyatrosu sahnelerinde başarıyla oynanmış olan Melih Cevdet Bey’in bir oyununun sahnelenmesi Devlet Tiyatrosu tarafından kabul edilmişti. Ama Melih Cevdet Anday, oyununu geri çekti.
MC iktidarı döneminde, devletten telif ücreti almayı içine sindirmemişti. O sırada maddi bakımdan rahat bir durumda olmadığı da yakınlarınca biliniyordu, ama bundan hiçbir zaman da söz etmezdi.
Dün yüzüncü yaşını kutladığımız Melih Cevdet Anday şiirleriyle, denemeleriyle, tiyatro oyunlarıyla, romanlarıyla olduğu kadar namuslu ve sorumlu aydın kişiliğiyle de bir devdi.
Türkiye’de baskı, zulüm, üçkâğıtçılık yalakalık, her zaman oldu. Ama Melih Cevdet Anday benzeri aydınlar, sanatçılar da her zaman vardı, çok şükür ki!