15 Ocak. Malaga kentinin kalbindeki meydandayım. Günlerden pazar. Café Central’de oturmuş, memleketten anayasa haberlerini izlemeye çalışıyorum.
Meclis’ten bir bir geçen maddelerin hızına bile yetişilmiyor diye düşünürken, gözüme karşıdaki yapının duvarındaki yazı ilişiyor.
Meydanın adı yazılı orada:
Plaza de la Constitución... Anayasa Meydanı...
Gülümsüyorum...
Gerçi bu meydana İspanya’nın 1812 Anayasası’ndan sonra bu ad verilmiş, ama meydanın zeminine yerleştirilmiş dev boyutlu çelik kalıplar hemen göze çarpıyor. Yaklaşıp bakıyorum.
Ülkeyi kırk yıla yakın bir süre hukuku ayaklar altına alarak, zorbalıkla yöneten Franco’nun ölümünün ardından düzenlenen referandumda çok büyük bir çoğunlukla kabul edilen 1978 Anayasası’nın haberini veren gazetelerin başsayfalarının kalıpları bunlar.
Referandumun ertesi günü çıkan El Pais’in, ABC’nin, Sur’un, El Correo de Andalucía’nın başsayfaları. Sur’un manşeti “Si a la constitución”, “Anayasaya evet”. ABC gazetesi, “Si abrumador”, “Ezici çoğunlukla evet” başlığını atmış.
İspanya’yı İç Savaş’ın ardından karanlığa, suskunluğa boğan faşizme son veren, ülkeye düşünce ve ifade özgürlüğünü, hukuku, insan haklarını, tek sözcükle demokrasiyi egemen kılan 1978 Anayasası’nın haber başlıklarını, kırk yıla yakın bir süre sonra Malaga’nın Anayasa Meydanı’nda bu çelikten gazete kalıplarından okuyorum.
Tam o sırada, büyük mağazaların bulunduğu Larios Caddesi’nden sesler geliyor. Bu sessiz sakin pazar sabahı ne ola ki, diyorum kendi kendime.
Dönüp bakıyorum. Büyük bir kalabalık yaklaşıyor karşıdan. Binlerce kişilik bir gösteri yürüyüşü. Ellerinde pankartlar, flamalar.
Yürüyüş kolunun kıyısına varıp, ne için yürüdüklerini öğrenmeye çalışıyorum. Birkaçıyla İngilizce anlaşamıyoruz. Sonra, “Angela!” diye sesleniyorlar. Orta yaşlı bir kadın ön saflardan çıkıp yanıma geliyor.
Ekonomik bunalımdan sonra bozulan sağlık sistemini protesto ettiklerini anlatıyor. “Ama” diye ekliyor hemen, “bu yürüyüş hiçbir parti ya da örgütün önderliğinde değil...”
Ben fotoğraf çekmeye çalışırken, yürüyüş kolunun ortalarından çok bildik bir şarkının sözleri yükseliyor: “El pueblo, unido, jamás será vencido...”
Hani şu, Pinochet’nin askeri darbesinden sonra Şili direniş hareketinin simgesi olup çıkan şarkı, Inti-Illimani grubunun bütün dünyaya yaydığı, “Halk birleşmeye görsün, hiçbir güç yenemez...” diyen.
Aklım 1970’lere, 1980’lere gidiyor. Yalnızca o eski binlerce kişilik yürüyüşlere değil, insan hakları için, daha güzel bir dünya için bir ömür boyunca savaşım vermiş o içten, yürekten, vicdanlı insanlara...
Malagalı protestocular, ülkelerine demokrasiyi getiren 1978 Anayasası’na “Evet!” dendiğini haber veren gazete başsayfalarının Anayasa Meydanı’na sapasağlam çakılı kalıpları üstünde sağlam adımlarla yürüyerek uzaklaşırken, bir serçe kanadını alnıma değdirerek geçip gidiyor...