Suriye’yi artık haftalık bazda ele almak şart oldu. G20 zirvesi sonrası ABD ile Rusya’nın Cenevre’de “votkalı- pizzalı” kutlama eşliğinde “askeri ve siyasi koordinasyon anlaşması”nı geçen hafta yazmıştım. Tıpkı öncekiler gibi işlemesinin pek şüpheli olduğunu not düşerek, bu kez içerikten ötürü temkin payı bırakarak...
(http://www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/ 599110/Votka pizza ateskes....html)
Nitekim bayramla birlikte pazartesi devreye giren, İslamcı grupların ihlalleriyle kör topal beş gün süren anlaşmanın en ağır ihlalcisi ABD ordusu oldu. ABD (ve koalisyondaki Avustalya) uçakları, anlaşma icabı kendilerini El Kaide’nin Suriye mümessili Nusra Cephesi’nden (yeni ismiyle Fetih Şam Cephesi) ayıracağı umulan “ılımlı” grupların hiç bulunmadığı bir yerde, doğudaki Deyr ez Zor’da, Suriye ordusunu gidip vurdu. Rusya’yı bilgilendirmeden, Irak hava sahasından geçen iki F16 ve iki A10’un bir saati aşan saldırısı, yıllar süren IŞİD kuşatması aşındırılmışken, halifeliğe Amerikan ihyasıdır. Faturası:
• 62 Suriye askeri öldü, 100 kadarı yaralandı.
• Kuşatma altındaki Deyr ez Zor Havaalanı’na bakan kilit tepe (Al Tharda) uçakların inemeyeceği şekilde yeniden IŞİD’in eline düştü.
• Dünyada “ABD, El Kaide’den sonra IŞİD’e de mi çalışıyor” sorusu yükseldi.

***

Öncelikle ABD’yi bu hallere düşüren saldırı, Obama yönetiminin Rusya’ya anlaşma ile vermek zorunda kaldığı tavizin ağırlığının ispatı. ABD destekli “ılımlı” addedilen İslamcı gruplar (20 kadar) açıkça Nusra’dan ayrılmayı reddetti. Şubatta müzakere edilip boşa çıkanın aksine ABD ordusunun Rusya ile “Ortak Uygulama Merkezi” aracılığıyla asıl onları vurması gerekmekteydi.
Son vakanın ABD-Rusya denklemi açısından neden ve sonuçları şöyle özetlenebilir:
• ABD’nin askeri manada “başarı” hanesine yazabileceği sonuç alamayacağını anladığı andan itibaren Suriye’den mümkün mertebe geri duran Obama -en ağırı “kimyasal saldırı komplosu”nda gördüğümüz gibi yine- “can evinden” vuruldu. Obama/ Kerry ikilisi “topal ördek” olacakları 8 Kasım’dan evvel Rusya ile işleri en azından hal yoluna sokmaya çalışırken, Ukrayna/ Kırım yüzünden Rusya ile askeri işbirliğini “yasadışı” bulan Pentagon Şefi Ash Carter ve istihbaratın “direnişiyle” karşılaştı. Rusya’nın acil toplanmasını sağladığı BM Güvelik Konseyi’ndeki temsilcisi Vitaly Churkin’in deyişiyle, “Washington’da kim işbaşında? Beyaz Saray mı, Pentagon mu?” Yani Obama’nın giderayak “başkomutan” karizması çizildi.
• Obama yönetimi Suriye’nin askeri kayıplarından ötürü “üzüntü/pişmanlık” beyan etti, “kasıtsız” açıklaması yaptı, ölenler için tazminattan söz etti.
• Sadece cihatçı grupların toparlanıp silahlanmasına yarayan bir başka ateşkesi daha kurtarmak zorlaştı.

***

Rusya ile anlaşmanın belini doğrultamazlarsa -kuvvetle muhtemel- Obama’nın eli daha zayıflayacak. ABD’nin ne El Kaide ile çalışan vekil güçler, ne de Türkiye ile çalışan ÖSO grupları üzerinde “tam kontrolü var”. El Rai’de Türk tanklarının açtığı yoldan giden ABD özel güçlerinin “Hıristiyanlar, köpek ve domuzlar” bağırışları ve “kafa kesme” tehdidiyle kovalanmaları salt bir gösterge. Spontane mi bilmem fakat Türkiye’nin “dizginleyici” olarak elini güçlendireceği kesin. Obama yönetiminin ise Türkiye ile Kürtlerin “arasını bulmacaya devam” gibi “daha zorlu” bir misyonu var.

***

Bu durumda geriye Washington’daki askeri/ istihbarat yapılanmasının B Planı kalır. Yani “kaos planı”. Irak ve Suriye sınırında zamanla IŞİD’in yerini “arzuladıkları unsurların” alacağını zannettikleri bir “kontrollü tampon bölge”. Bu açıkça “rejim değişikliği olmadı Suriye’yi bölelim” planıdır. İsrail’in son dönemde Batı’da cihatçılara alenileşen desteği eşliğinde, kuzey/kuzeydoğuda Türkiye’ye biçilecek payla manasını bulur. Ankara, Rusya’ya meyleden “retorik değişikliğe” rağmen hâlâ Suriye içindeki vekil güçleriyle Halep’i hatta Rakka’yı arzuluyor. Kim bilir belki de ABD desteğiyle “mübarek gazalar” umulduğundandır...