Anayasa Mahkemesi’nin Twitter kararı derslerle dolu.
Yüksek mahkeme, 12 Eylül 2010 referandumuyla hukuk sistemimize giren “bireysel başvuru” yolunu ayrı ayrı kullanan; Yaman Akdeniz, Sezgin Tanrıkulu ve Kerem Altıparmak’ın dosyalarını birleştirdi. Twitter’ı erişime kapatan TİB’in, anayasada güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi.
Gerekçesi de yalın aslında: Anayasa Mahkemesi TİB’e, kısaca “Pire için yorgan yakamazsın” diyor.
Bunu derken de idarenin keyfiliğini ve -söz konusu olan sosyal medya ise- idari yargı kararlarının etkinliğini eleştiriyor.
Twitter kararı, Anayasa Mahkemesi’nin diğer kararlarıyla kıyaslandığında, ender rastlanacak biçimde yaygın bir kitleye hitap ediyor. Bu özelliği de onun daha açık tartışılmasını zorunlu kılıyor.
“Anayasa Mahkemesi, Twitter kararıyla TİB’e aslında neler dedi?” sorusunun cevaplarını, karar metninden yararlanarak ama başlıkları ve içeriği özellikle “konuşma diline” dönüştürerek aktarıyorum:
- “Mahkeme kararı” diye kapattın ama doğru söylemedin
Erişimi engellerken bazı mahkeme kararlarını gerekçe gösterdin. Ancak biz bu kararları (3 adet mahkeme, bir adet savcılık kararı) inceledik. Dayanak gösterdiğin kararlar, sadece belli URL adreslerine erişimi engelliyor. Twitter.com’un internet adresine erişime dair bir mahkeme kararı yok! Sen bu kapatma kararını ancak bir mahkeme Twitter’a tamamen erişimi engellerse icra edebilirdin.
- 30 günü beklemek zorunda değildin
TİB’in erişimi engelleme kararı için TBB dava açtı. Ankara 15. İdare Mahkemesi de 25 Mart’ta yürütmenin durdurulmasına karar verdi. Doğru; yasalara göre bu kararı uygulaman için 30 günün vardı. Ama bu azami bir süredir; bilmeliydin. Eğer bir hukuka aykırılık saptanmışsa, idare olarak senin objektif koşullar altında en kısa süre içinde bu kararı uygulaman gerekirdi. Uygulamadın yükümlülüğünü yerine getirmedin.
- Güncelliği geçmiş tweet, tweet değildir
Yürütmeyi durdurma kararına rağmen, sen bu siteyi “derhal” açmadın. Oysa sosyal medyada belli olay ve olgulara ilişkin olarak paylaşılan haber ve düşünceler, üzerinden zaman geçerse, güncelliğini kaybeder. Bir tweet’in güncelliğini kaybetmesi, etki ve değerini kaybetmesi anlamına gelir.
- Pire için yorgan yakamazsın
Twitter’ı kapattığın zaman, sadece bu engellemeye dayanak gösterdiğin ve URL bazlı verilen kararların muhataplarını değil, twitter.com ağından yararlanan tüm kullanıcıların ifade özgürlüğüne ağır müdahale etmiş oluyorsun. Böyle yaptığında da anayasanın 26. maddesinde korunan ifade özgürlüğünü ihlal ediyorsun.
- Sen sınırlayabilirsin ama denetim bende
İfade özgürlüğüne yönelik sınırlamalar konusunda devletin ve kamu makamlarının takdir yetkisi var. Ancak senin bu alanın, Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tabi. Sınırlayıcı tedbir, gidilebilecek en son çare değilse, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun bir tedbir olamaz.
- Toplumsal çoğulculuğa bakmadın
İfade özgürlüğü, demokratik toplumun temellerinden biridir. Bireyin kendini gerçekleştirmesi için vazgeçilmez koşullar arasında yer alır. Toplumsal çoğulculuğa ancak her türlü fikrin serbestçe ifade edilebildiği özgür tartışma ortamında ulaşılabilir. Toplumsal ve siyasal çoğulculuğu sağlamak, her türlü düşüncenin barışçıl bir şekilde ve serbestçe ifadesine bağlıdır. Aynı şekilde birey özgün kişiliğini, düşüncelerini serbestçe ifade edebildiği ve tartışabildiği bir ortamda gerçekleştirebilir.
Son söz: İfade özgürlüğü açısından son derece evrensel bir içerik taşıyan bu karara saygı duymamak mümkün değil.