İktidarın Türkiye Varlık Fonu yasasının Anayasa Mahkemesi’nde iptal edilme olasılığını ciddiye aldığı anlaşılıyor.
Bu köşede anayasaya aykırı olduğu görüşüne yer verdiğimiz Türkiye Varlık Fonu’nun TBMM Plan Bütçe görüşmeleri sürecinde, muhalefet milletvekillerinin ısrarlı ve kararlı çabası, bir nebze olsun etkili olmuşa benzer.
Yasa teklifinin oylanarak Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edildiği gün akşam saatlerinde iktidar denetim maddesinde bir değişiklik önergesi getiriyor. Açıkça Sayıştay denetimi dışına çıkarılarak, hukuken baştan sorunlu kurgulanan 6. maddenin hem dili hem de içeriğinde birtakım değişiklikler yapılıyor.
Mesela “Sayıştay Kanunu’na tabi değildir” ifadesi artık yok. Başta olduğu gibi Fon ile şirketin bağımsız denetime tabi olduğu düzenlemesi korunuyor. Yanı sıra, şirketin kurumsal yönetim düzenlemelerine tabi olduğu bölümü de tekrarlanmış. Ancak ilk halinden farklı olarak AKP, özel nitelikli de olsa bu denetimi güçlendirme ihtiyacı duyarak, ek bir mekanizma daha getirmiş önergeyle.

Başbakan üçlü kurul atayacak
Hemen belirtelim ki; maddenin ilk halinde yer alan “Sayıştay Kanunu’na tabi değildir” cümlesi çıkınca Fon, Sayıştay denetimine açık hale getirilmiş olmuyor. İktidar sadece bu ifadenin orada durmasının yanlışı büyüteceğini görerek üstünü çiziyor.
Yenilik ise şu: Fon’un denetimi için üç kişilik bir denetim mekanizması kuruluyor. Başbakan’ın görevlendireceği, alanında uzman üç denetim elemanı ve kariyer meslek elemanı denetleyecek.
Hazırlayacakları raporu her yıl haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulu’na sunacaklar. Bu raporlar ekim ayında da TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na gelecek.
Değişiklik önergesinde “TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından (....) Başbakanlık tarafından gönderilen denetim raporları üzerinden görüşülerek denetlenir” deniyor.
Bu ifade ile Başbakanlık’tan çıkmış bir denetim raporu Plan Bütçe Komisyonu’na geldiğinde Meclis adına denetim yapılmış gibi bir izlenim veriyor. Ancak bu izlenimin yanıltıcı olduğunu söyleyelim.
Başbakan’ın atayacağı üç denetim elemanının bağımsız davranma ihtimali yüzde kaçsa, çıkacak raporların bağımsız olma ihtimali de o kadardır.
Nitekim CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu, yapılan rötuşun maddeyi anayasanın 165. maddesindeki emredici düzenlemeye uygun hale getirmediği görüşünde.
Görüşünü “Etkin bir denetim mekanizması kuruldu ama bu yürütmenin denetim mekanizmasıdır, yasamanın değil” sözüyle ifade ediyor.
Özetle, 200 milyar dolar toplama iddiasıyla yola çıkan Varlık Fonu, yasa teklifinin denetimle ilgili maddesinde yapılan ve önemli sayılabilecek değişikliğe karşın hâlâ Sayıştay denetimine tabi değil. Zaten meselenin can alıcı noktasını da bu oluşturuyor.
İktidarın anayasal bir kuruluş olan ve tam da bu nedenle -teorik de olsa- Başbakanlık’tan bağımsız bir kurum olan ve Meclis adına görev yapan Sayıştay denetiminden kaçması. Türkiye Varlık Fonu’nun Sayıştay denetimi dışında olması, üç yıldır çok kritik raporları sümen altı edilen Sayıştay “kaygısı”nın son halkasını oluşturuyor.