Asmalımescit, İstiklal Caddesi’nde Tünel’e doğru yürürken, ünlü Markiz Pastanesi’ni geçtikten sonra sağdaki ilk sokaktır. Adını, II. Beyazıt döneminde burada Tersane-i Âmire Kalafatçıbaşısı Yunus Ağa’nın yaptırdığı Asma Mescidi’nden almıştır.

1920’li yıllarda bu sokakta oturan Fikret Adil, 1933 yılında yayımlanan “Asmalımescit 74” adlı romanında o dönemde bu bölgede var olan bohem yaşamını, bu yaşamın figürleri olan entelektüel Türkleri, sanatçıları, yazarları, maceraperest yabancıları, beyaz Rusları, dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen artistleri anlatır. Romanın adındaki “74” rakamının, Fikret Adil’in Asmalımescit Sokağı’nda oturduğu, Viçen Papazyan ve Satenik Lazyan’a ait olan iki katlı evin kapı numarasının tersten yazılmasının dışında bir anlamı yoktur. Bu evin yerinde bugün bir otopark bulunmaktadır.

***

Asmalımescit Sokağı 37 numarada, 1940 yılına kadar Avusturyalı Wiemer ailesine ait “Viyana Lokantası” faaliyetteydi; mekânı 1941 yılında Tünel’deki “Fischer Lokantası”ın sahibi Rudoph Fischer devralarak burada “Nil Lokantası”ı açtı.

1938 yılında Rize-Hemşin’den İstanbul’a gelen ve yıllar içinde Asmalımescit’in “Baba”sı olan Refik Arslan lokantacılığı çocuk yaşında girdiği Fischer’in yanında öğrenmiş, 1954 yılında Sofyalı Sokak’ta entelektüel çevrelerin uğrak yeri olan “Refik”i açmıştı. Refik “Baba” 62 yıllık meslek yaşamından sonra bir süre önce 88 yaşında hayata veda etti.

“Nil Lokantası”nın bulunduğu mekân daha önce bir Levanten olan Mizzi’nin İngilizce ve Fransızca olarak yayımladığı “The Levant Herald” matbaasıydı. Lokanta, Fischer’in 1943 yılında ölümünden sonra 1970’lere kadar aynı adla çalıştı. Bugün Refik “Baba”ın yeğeni Yakup Arslan tarafından “Yakup II” adıyla işletiliyor. Adındaki “II”nin nedeni 1977 yılından bu yana Asmalımescit Sokağı’nda lokanta işleten Yakup Arslan’ın ilk mekânını, sokağın İstiklal Caddesi’ne açıldığı bölgede, sağ koldaki “İntermezzo”nun bulunduğu yerde açmış olmasıydı. “Refik” de “Yakup II” de sokağın en gözde mekânlarıdır. Bunlara 2002 yılında Yakup Arslan’ın eski ortağı ve hemşerisi Cavit Saatçi’nin açtığı “Asmalı Meyhane” katıldı. Yeri gelmişken, ağızlarının tadını bilenler için “Asmalı Meyhane”nin mutfak şefinin uzun yıllar Tünel’deki “Dört Mevsim Lokantası”nın mutfağını yöneten Bahtiyar Usta olduğunu vurgulamalıyım.

Bu mekânlara son 10 yıl içinde çok sayıda lokanta, meyhane, bar katıldı; salt Asmalımescit ve Sofyalı değil, Jurnal ve Şehbender sokakları da “Boncuk”, “Gedikli”, “Şimdi”, “Asmalımescit Balıkçısı”, “Rakıcı”, “Sofyalı 9”, “Arslan 2 Meyhanesi”, “Babylon” gibi mekânlarla birer şenlik yerine dönüştü.

***

Birkaç gündür bölge karanlığa gömüldü. Beyoğlu Belediyesi’ne bağlı zabıta görevlileri çevik kuvvet desteğinde gecenin müşterilerin yoğun olduğu bir saatinde, bölgenin sokaklarına dalıp masaları, sandalyeleri, çiçek saksılarını toplayıp hazır tuttukları kamyonlara yüklediler. Önlerindeki tabakları hoyratça alınan müşteriler ne olduklarını anlamadan dört bir yana kaçıştılar. Bu “karanlık operasyonu” ile birlikte Asmalımescit bir çekim merkezi olmaktan çıkarıldı, sokaklar insansızlaştırıldı.

Beyoğlu Belediyesi yayımladığı bir basın açıklamasıyla operasyonu, “belediyemizin, işgaliyelerle ilgili başlattığı uygulama; medeniyetler sahnesi olan Beyoğlu’nun; bu mirasını güçlendirmek, kamu yararını korumak için zorunlu olarak başlatılmıştır” diye açıklıyor. AKP’li belediye, “ramazan hazırlığı yapıyoruz” diyecek değil ya, yukarıdaki türden yapay gerekçeler üretiyor. Yoksa bölgede dışarıya masa çıkarmak için “işgaliye” ödeyen işletmelerin de operasyon kapsamına alınmalarındaki “derin anlam” ne olabilir?

Beyoğlu Belediyesi’nin “karanlık operasyonu” hiç kuşku yok ki Asmalımescit bölgesiyle sınırlı kalmayacak; Bekâr Sokak, Zambak Sokak, Mis Sokak zaten nasibini almıştı, sıra mutlaka Cihangir’e, Nevizade’ye de gelecek. Beyoğlu sokakları, Başbakan’ın deyişiyle “dünyayı şişenin içinden görenlerden” arındırılacak.

Ne diyelim, yereli ve merkeziyle bu iktidarı başımıza musallat edenler utansın!