1955 yılında başta Rumlar olmak üzere İstanbul’da yaşayan azınlıkların mallarının yağmalandığı; evlerinin, dükkânlarının, çeşitli işyerlerinin, kiliselerinin, sinagoglarının, okullarının yakılıp yıkıldığı o utanılası “harekâtın” 56. yıldönümü.

O utanç gününde İstanbul’da 4.214 ev, 1.004 işyeri, 73 kilise, 1 sinagog, 2 manastır, 26 okul ile aralarında fabrika, otel, bar gibi yerlerin bulunduğu 5.317 mekân saldırıya uğramıştı.

Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin Londra’da Kıbrıs sorununa ilişkin görüşmeler yaptığı 6 Eylül 1955 günü, saat 13.00’te İstanbul Radyosu “Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atıldığı” haberini duyurdu. Birkaç saat sonra Mithat Perin’in sahibi olduğu Demokrat Parti yanlısı “İstanbul Ekspres” gazetesi “Atamızın Evi Bombalandı” haberiyle ikinci baskı yaptı. Ortalama satışı 20.000 olan gazete bu “özel” sayıyı 290.000 adet basmış, gazete Kıbrıs Türktür Derneği militanlarınca İstanbul genelinde dağıtılmıştı.

Gazetede Kıbrıs Türktür Derneği Genel Sekreteri Kamil Önal’ın “Mukaddesata el uzatanlara bunu çok pahalıya ödeteceğiz, ödeteceğimizi alenen söylemekte de bir mahzur görmüyoruz” sözleri yer alıyordu.

Amaca ulaşılmış, “halk” galeyana getirilmişti. Kıbrıs Türktür Cemiyeti’nin önderliğinde çeşitli kuruluşlar ile yerel kalabalıklar dışarıdan getirilmiş takviye kuvvetler aynı anda kentin farklı semtlerinde yağma/talan hareketine giriştiler. Şişli, Taksim, Cihangir, Beyoğlu, Kumkapı, Samatya, Yedikule, Bakırköy, Yeşilköy, Ortaköy, Arnavutköy, Kadıköy gibi gayrimüslimlerin yoğun yaşadıkları semtlerde büyük çaplı saldırılar gerçekleşmişti.

Yağma/talandan yalnızca Rumlar değil Ermeni ve Yahudi yurttaşlarımız da paylarını almış, hatta gözü dönmüş kalabalıklar Beyaz Rus kökenli Türk-Müslüman yurttaşlarımızın mallarına da saldırmışlardı.

Olaylara asker hiç müdahil olmamış, polis ise seyirci kalmıştı. Bunu fırsat bilen saldırganlar mezarlık ve kiliselere de girmişler, mezar taşları kırılmış, kiliselerdeki kutsal resimler, haçlar, ikonalar ve diğer kutsal eşyalar tahrip edilmiş, İstanbul’da bulunan 73 Rum Ortodoks kilisesinin tümü ateşe verilmişti.

6/7 Eylül örgütlü faşist/ırkçı bir hareketti. Rumların ev ve işyerleri daha önceden belirlenip işaretlenmiş, 30-40 kişilik gruplar planlı bir biçimde yönlendirilmişti. Grupların kent içi ulaşımı görevlendirilen özel araçlar, kamyonetler, kamyonlar, otobüslerle sağlanıyordu. Yağmalamalar her semtte aynı yöntemle gerçekleştiriliyordu; dükkânların önce vitrinleri parçalanıyor, özel aygıtlarla parmaklıkları kesiliyor, sonra içeri girilip taşınabilir ne varsa yağmalanıyor, taşınamayanlar ise kırılıp dökülüyordu.

Yağma/talan 7 Eylül sabahına kadar sürmüştü.

Dışarıdan getirilen yağmacıların bir bölümü Haydarpaşa Garı’nda yakalandı; Sivas’tan 145, Trabzon’dan 117, Kastamonu’dan 116, Erzincan’dan 111 kişi getirilip görevlendirilmişti.

Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba attığı savıyla Yunanistan’da yargılanan Selanik Üniversitesi Siyasal Bilgiler öğrencisi Oktay Engin gıyabında üç yıl hapse mahkûm oldu. Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde devlet desteğiyle okudu. Bürokraside önce emniyet müdürlüğüne kadar yükseldi, daha sonra Nevşehir Valiliği’ne (22.02.1992 - 18.09.1993) getirildi. 27 Mayıs 1960 sonrası Yassıada’da kurulan Yüksek Adalet Divanı’nda başta Başbakan Adnan Menderes olmak üzere Demokrat Parti yönetimi bu olaylar nedeniyle mahkûm olurken Oktay Engin aklanmıştı.

Olaylar sonrası DP hükümeti zarara uğrayanlara bir miktar tazminat ödedi. 6-7 Eylül olayları yalnızca Rumlara girişilmiş bir harekât değildi; yakıp yıkılan mekânların yüzde 59’u Rumlara aitken, yüzde 17’si Ermenilere, yüzde 12’si Yahudilere, yüzde 12’si de Levanten, dönme, Müslüman olmuş Beyaz Ruslar ve çeşitli gayrimüslim gruplara aitti.

Yunanistan’la yapılan 1924 mübadelesi sonrasında sayısı yaklaşık 100.000’e inen Rum nüfusun çok önemli bölümü 1955 yılından başlayarak İstanbul’dan göç etti. Özellikle 1964 zorunlu göç kararı bir dönüm noktasıydı. Yunan uyruklu Rumlarla birlikte yurttaşlarımızdan oluşan Rum nüfus da Türkiye’yi terk etmeye zorlandı.

Bugün İstanbul’da çoğu yaşlı yalnızca 2.600 Rum yaşıyor.

Tarihimizdeki utanç günlerini unutmayalım ki tarih “tekerrür” etmesin.