Atatürk, 30 Ağustos Zaferi için şöyle diyor:
“Her aşamasıyla düşünülmüş, hazırlanmış, yönetilmiş ve zaferle sonuçlandırılmış olan bu harekât, Türk ordusunun, Türk subaylar ve komuta heyetinin yüksek kudret ve kahramanlığını tarihe bir kez daha yazan muazzam bir eserdir.
Bu eser, Türk milletinin hürriyet ve bağımsızlık inancının ölümsüz abidesidir. Bu eseri vücuda getiren bir milletin evladı, bir ordunun başkomutanı olduğumdan, sonsuza kadar mutlu ve bahtiyarım.”

***

Atatürk, savaş ile uluslararası politikayı birlikte götüren bir dâhi idi. 30 Ağustos Başkomutan Muharebesi’ni ve zaferini kendisi şöyle anlatıyor:
“Efendiler, Başkomutan Muharebesi’nin sonuna kadar her gün büyük başarılarla gelişen saldırımızı, resmi bildirilerde gayet önemsiz bir harekâtmış gibi gösteriyorduk. Amacımız, durumu olanaklı olduğu ölçüde dünyadan gizlemekti. Çünkü, düşman ordusunu bütünüyle yok edeceğimize güveniyorduk.
Bunu anlayıp, düşman ordusunu felaketten kurtarmak isteyeceklerin yeni girişimlerine meydan vermemeyi uygun görmüştük.
Gerçekten de bizim hareketimizi hissettikleri zaman ve saldırımızdan hemen sonra bize başvurular olmuştu.
Örneğin hücum etmekte olduğumuz sırada Bakanlar Kurulu Başkanı olan Rauf Bey’den, ateşkes hakkında İstanbul’dan bildirimde bulunulduğuna ilişkin 4 Eylül 1922 tarihli bir telgraf almıştım. Verdiğim yanıt aynen şudur:
Tel, makama özeldir.
5.9.1922
Bakanlar Kurulu Yüksek Başkanlığı’na
C. Anadolu’daki Yunan ordusu kesin olarak yenilmiştir.
Yunan ordusunun artık yeniden ciddi bir direniş gösterme olasılığı yoktur. Anadolu için herhangi bir görüşmeye gerek kalmamıştır. Ateşkes, ancak Trakya için söz konusu olabilir.
Dolayısıyla Eylül’ün onuna kadar Yunan hükümeti doğrudan doğruya veya İngiltere aracılığıyla hükümetimize resmen başvurduğu takdirde aşağıdaki koşullar ortaya konularak yanıt verilmelidir. Bu tarihten, yani Eylül’ün onundan sonra yapılacak başvurunun yanıtının başka olma olasılığı vardır. Bu takdirde durum ayrıca bana bildirilmelidir:
1. Ateşkes tarihinden başlayarak on beş gün içinde Trakya 1914 sınırlarına kadar kayıtsız koşulsuz Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetinin sivil memurlarına ve askeri kuvvetlerine teslim edilmiş bulunacaktır.
2. Yunanistan’daki esirlerimiz on beş gün içinde İzmir, Bandırma ve İzmit limanlarında teslim olunacaktır.
3. Yunanistan, Yunan ordusunun üç buçuk yıldan beri Anadolu’da yaptığı ve yapmakta devam ettiği yıkımı onarmayı şimdiden üstlenecektir.
Büyük Millet Meclisi Başkanı,
Başkomutan Mustafa Kemal” Emre Kongar Seçkisiyle, Atatürk NUTUK, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2018. ss. 164-166)

***

Sanıyorum, bu telgraf, 30 Ağustos Zaferi’nin Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundaki rolünü iyice vurgulamaktadır!
YAŞASIN MUSTAFA KEMAL ATATÜRK...
YAŞASIN DEMOKRATİK VE LAİK TÜRKİYE CUMHURİYETİ!