Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar

Emre Kongar

ekongar@cumhuriyet.com.tr Son Yazısı / Tüm Yazıları

İnce Ayrıntılar

14 Ekim 2014 Salı

Ortadoğu bataklığında pek çok ince ayrıntı var...
Bu ince ayrıntılar birtakım hassas dengeleri, bu hassas dengeler ise çok dikkatli, ince politikaların izlenmesini zorunlu kılıyor...
AKP’nin kaba ve tutarsız dış politikası yetersiz kalıyor!

***

Ortadoğu kaosunun arkasında, esas olarak, ABD’nin, İsrail’i yalnızlıktan kurtarmak için bağımsız bir Kürt devleti oluşturmak projesi var.
Ama ABD, bölgede başka kaygıları da dikkate alıyor:
Her şeyden önce, dünyaya ve kendisine karşı bir tehdit haline gelmiş olan “Radikal Siyasal İslam” terörünü güçlendirmekten çekiniyor; bu tehdidin önünü kesmek istiyor...
Bu arada kendisinden yana da olsa, yıpranmış liderleri değiştirmeye, olanaklı olduğu ölçüde halkın desteğine sahip yönetimleri başa getirmeye çalışıyor...
Ama halkın desteğine sahip yönetimler, “Radikal Siyasal İslamı” güçlendirecek adımlar atarsa, onları terörist ilan etmekte veya onlara karşı düzenlenecek eylem ve darbeleri desteklemekte tereddüt etmiyor...
Şimdilik, başta Mısır olmak üzere, Katar, Suudi Arabistan, Ürdün gibi ülkeleri bölmek ya da istikrarsızlaştırmak da istemiyor...

***

ABD’nin bütün bu amaçları birbiriyle pek de uyumlu değil ve aynı anda gerçekleştirilmeleri çok zor:
Örneğin, Kuzey Irak’taki Kürt devleti yaşatılmalı ama bağımsızlığı Irak ve Türkiye ile de anlaşılarak sağlanmalı...
Örneğin, bölgedeki PYD-Esad-IŞİD savaşında, Kobani’ye saldıran IŞİD’e karşı Esad’ın yardımı kullanılabilir ama, nasıl...
Örneğin PKK, bölgedeki Kürt hareketini desteklemek için korunmalı ama Türkiye’nin bağımsız bir Kürt devletine karşı çıkmasına yol açacak eylemlere de girişmemeli...
Örneğin, Türkiye’nin desteği önemli ama politikaları güvenilir olmadığı için, ordusunun kullanılması çok sorunlu...

***

ABD, uzun vadeli plan yapar...
Pragmatiktir, yolda strateji, taktik ve hatta müttefik değiştirir...
“Ilımlı İslamla” yola çıktı, başarısızlığı görünce vazgeçti...
Önce Mursi’ye destek verdi, sonra Sisi’ye yeşil ışık yaktı...
Irak’tan sonra Suriye’yi de böldü, Esad’ı düşüremeyip, IŞİD gibi bir belayı üretince, Esad’ı kabullenme yoluna girdi...

***

Çözümlemeyi basitleştirmek için olayın sadece ABD açısından siyasal boyutuyla ilgili son birkaç örneği ele aldım.
Türkiye’nin açmazlarını ve çelişkilerini...
Mevcut devletlerin çıkarlarını ve tepkilerini...
Sünni-Şii çatışmasını...
Petrol savaşlarını...
Rusya ve İran’ın (hatta Çin’in) rollerini de düşünürsek...
Bizimkilerin kaba ve tutarsız politikalarının ne kadar yetersiz olduğu iyice anlaşılır!