Thomas Piketty Fransız bir ekonomist.
Yakın zamanda yayımlanan ve büyük ses getiren kitabı “21. Yüzyılda Kapital”.
Elbette biliyorsunuzdur, “Kapital”, sermaye demek, ama aynı zamanda Marx’ın 4 ciltlik temel kitabının da adı.
Bu nedenle Piketty’nin kitabını “21. Yüzyılda Sermaye” diye de okumak olanaklı, Marx’a yaptığı gönderme ile, Türkiye’deki yaygın kullanılışa göre “21. Yüzyılda Kapital” diye de.

***

Kitabın içeriği de bu ikili okumaya uygun:
Hem Marx’a atıf ve yorum var, hem de doğrudan sermayeyi, daha doğrusu sermayenin oluşumunu ve nasıl ekonomik eşitsizliğe yol açtığını inceliyor.
Aslında 685 sayfalık bir kitaba ancak sığdırdığı müthiş bir çalışma yapmış: Tarihte bir hayli geri giderek birçok ülkenin verilerini inceliyor.
Ben kitabı Harvard’lı ünlü bilimci ve çevirmen Arthur Goldhammer’ın yaptığı İngilizce çeviriden okudum ve Piketty’nin toplayıp yorumladığı verilerden gerçekten etkilendim.
Marx’a getirdiği yorum, ekonomik büyüme ve iletişim olanaklarını kullanan çağdaş dünyanın, onun öngördüğü felakete yol açacak büyük uçurumu engellediği.
Ve vardığı sonuç şu:
Sermaye, ekonomiden hızlı büyüdüğü zaman, eşitsizlikler ortaya çıkar. Bu eşitsizlikler büyük huzursuzluklara yol açar ve demokratik değerleri zayıflatır.
Bu sonuçlar, biraz makro ekonomi yalamış herkesin bildiği, hele Marksist yaklaşım kullanan herkesin temel belirleyici olarak kabul ettiği gerçekler.
Ama Batı bilimi işte böyle bir şey: Deneysel veya tarihsel verilere dayalı sonuçlar çok etkili oluyor.
Nitekim Piketty de “Malthus, Ricardo, Marx gibi düşünürlerin söz ettikleri eşitsizlikler hakkında ilk kez objektif veriler kullanılıyor” diyerek bu gerçeğe işaret ediyor. (The Belknap Press of Harvard University Pres, Cambridge, Massachusetts, London, England, 2014, s.13)
Ayrıca altı çizilmesi gereken nokta, çağdaş dünyanın, neoliberal felsefe ile yeniden düzenlediği ve acımasızlaştırdığı günümüzün vahşi kapitalizmine, çok temelden, kimsenin itiraz edemeyeceği biçimde, akılcı ve sert bir eleştiri getiriyor olması.
Bence günümüzdeki, cahil, yüzeysel ve sömürüden yana olan monetarist ekonomistlere atılan mükemmel bir bilimsel tokat.

***

Kitabı okuyalı beri yukarıdaki yazıyı yazmayı planlıyordum ama sıcak gündemden bir türlü zaman bulamadım.
Derken, birkaç gün önce, Piketty’nin IŞİD için yorum yaptığını, onun varlığını ve İslam adına yapılan terörü de kendi kitabında işaret etmiş olduğu ekonomik eşitsizliklere bağladığını okudum.
Tam “Artık Piketty hakkında yazmak zamanı geldi” derken, dünkü Cumhuriyet’te, onun, “Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü”nün hazırladığı “Sayın Erdoğan, Cumhuriyet çalışanlarını ve tutuklu tüm gazeteci meslektaşlarımızı serbest bırakın!” diyen çağrı metnini imzaladığını da gördüm.

***

Piketty, Le Monde’da yazdığı yazıda, Ortadoğu ülkelerinde petrolün ve servetin çok küçük bir nüfusun elinde toplanmış olmasının IŞİD’in ve İslam adına yapılan terörün nedeni olduğunu vurguluyor.
Bölgedeki servet ve petrol dağılımının, çok küçük bir yönetici azınlığın zenginliğine ve çok büyük kitlelerin “yarı köle” koşullarında yaşamasına yol açtığını belirtiyor.
Bölgedeki bu büyük gelir dağılımı çelişkisinin IŞİD’i ve terörü tetiklediğini söylüyor.
Bu düzeni, kendi çıkarları için istismar eden Batılı ülkelerin desteklediğini belirten Piketty, İslam adına yapılan terörü doğuran bu ekonomik eşitsizlikten de Batı ülkelerini sorumlu tutuyor.
Terörle mücadelenin de en iyi biçimde, ekonomik eşitsizliklerin giderilmesi yoluyla yapılacağını belirtiyor.

***

Piketty, bu son Ortadoğu çözümlemesi ve Türkiye’de tutuklu bulunan bütün gazeteciler için imzaladığı bildiri ile, “21. Yüzyılda Kapital” kitabına da anlam katıyor:
Belki de, büyük düşünür Samir Amin’den sonra, günümüzde Marksizmin nasıl yorumlanması gerektiği konusunda yeni ufuklar açıyor!
Ayrıca, günümüz dünyasının, Can Dündar ve Erdem Gül’den basın özgürlüğüne, Türkiye’den IŞİD’e, Ortadoğu’ya ve Erdoğan’a, İslam adına yapılan terörden sermayenin açgözlülüğüne ve Marx’a kadar uzanan bir süreklilik olduğuna dikkat çekiyor...
Çünkü bütün bu noktalar arasındaki bağlantıyı bizzat kendi üzerinden oluşturuyor!