‘Aydınlanma kültürü’ artık açık bir tehdit altındadır.

‘Aklın ve bilimin yaşamı yönetmesi’ olarak tanımlanabilen bu evrensel kültür dünya ölçeğinde tehdit altına girmiştir.

Tehdit kaynaklarından birisi dünyada ‘dogmaların ve önyargıların yükselmesi’dir.

Gerek din kaynaklı gerekse din dışı dogmalar Amerika başta olmak üzere bütün dünyada yükselmektedir.

Bizim gibi tarihinde dogmaların egemen olduğu toplum kültürlerinde bu yükseliş daha belirgindir.

İkinci tehdit kaynağı ise, küresel piyasa ekonomisidir. Bu ekonomik kültür, insan davranışlarını değiştirmekte, ‘alışveriş’i yaşamın odağı yapmaktadır.

İnsan davranışları bu iki tehdidin etkisiyle ‘akıl ve bilimin dışına çıkmakta’, şaşırtıcı sonuçlar yaşanmaktadır.

Çoğu din dışı kaynaklı inanç temelli davranışlarla insanlar kendi özgür iradelerinden vazgeçmektedir.

Düşünmekten vazgeçmiş, toplumsal olaylara ilgisini kaybetmiş, kendi dar yaşam alanına kapanmış insanlar toplumsal ilgiye kapalı bir hayat sürmektedirler.

‘Neden bu toplumda hiçbir tepki olmuyor’ sorusunun yanıtı burada yatmaktadır.

12 Eylül faşizminden başlayarak AKP iktidarıyla devam eden bu otuz yılı aşkın süreç böyle bir toplum yapısı yaratmıştır.

Gene aynı süreçte ülkemize egemen kılınan ‘küresel piyasa ekonomisi’ benzer etkilerle insanların bütün ilgisini ‘alışveriş çılgınlığı’na dönüştürmüş, insanlar artık neyi neden aldığını düşünmeden mal alıp para veren robotlara evrilmiştir.

Bugün çocuklarımızın ve gençlerimizin ilgi odaklarının neler olduğunu merak ediyorsanız, kafelerde, barlarda neler olduğuna bakmanız gerekiyor. Cep telefonları, iPhone’lar, internet, Facebook, Twitter görüntüleri size aradıklarınızı bulduracaktır.

Artık insanlar birbirlerini ekranda görüyor, ekranda buluşuyor, ekranda konuşuyorlar.

Siz de kültür toplantılarında neden gençlerin olmadığını merak edip duruyorsunuz.

Neden klasik müzik konserleri, kendisi de müzikle uğraşan birkaç gencin dışında ‘yaşlıların merakı’ olarak kaldı, diyorsunuz.

Hepsinin yanıtı buradadır.

Dogmalar, hurafeler, büyüler, burçlar, fallar, yıldız haritaları, ekranlar, giysi markaları, ünlülerin dedikoduları.

Kültürel kaynaklarımız bunlardır, merakımız da bunlaradır.

‘Aklın ve bilimin yaşamı yöneten kültürü’ çok ciddi bir tehdit altındadır.

Peki, insan neden aklından ve bilimden vazgeçti?

***

Aslında insan aklından ve bilimden vazgeçmedi.

Ama aklına ve bilime güvenen insan korkutuldu, hapislere atıldı, yalnız bırakıldı, toplum dışına itildi, başarısız kılındı.

Bunu yapanlar, insanı kolayca yönetmek isteyenlerdir. Gerek ülkelerin politikasında gerekse ekonomisinde ‘aklını ve bilimi kullanan insan’ yönetilemez. Çünkü o insan kendini yönetir.

O insana, kendi istediğiniz haksız, ayrımcı, insanlık dışı politikanızı kabul ettiremezsiniz.

O insanı, aklından vazgeçmiş bir tüketici olarak mağazalara koşan alışveriş sürülerine katamazsınız.

‘Küreselleşme’ dedikleri gizlenmiş emperyalist kapitalizm kendi kârlarından başka hiçbir şeyi düşünmez.

Size de hiçbir şey düşündürtmek istemez.

Size de ‘aklını kullanma’ çağrısı yapar.

‘Aklını kullanma’ ki, kredi kartlarını düşünmeden kullan.

‘Aklını kullanma’ ki, ne olup bitiyor diye düşünmeye kalkma.

‘Herkes öyle yapıyor’, içindeki sesi sustur.

‘Aman bana mı kaldı?’ diye vicdanını uyuştur.

‘Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın’ diyen atalarını dinle.

‘Her koyun kendi bacağından asılır’ diye koyun olduğunu söyle.

İşte, bu tabloyu görmemiz gerekiyor.

***

Peki, ne yapacağız?

Bu gidiş önlenemez ki diyenlere mi katılacağız?

Hayır dostlarım.

Bu gidiş önlenebilir. Önlenmelidir de.

İnsanlığın binlerce yıllık birikimi feda edilmemelidir.

Aklı da bilimi de yaşamın yönetimine egemen kılmalıyız.

Bir kültür savaşımıdır bu.

Bu savaşım kazanılmazsa hiçbir şey değişmez.

İnsanın insanlık savaşımıdır bu.

Yeniden insanlık kültürü.

Yeniden insan…