Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
1989 ya da ‘Evrenin Sonundaki Restoran’
Berlin Duvarı’nın yıkılışıyla komik bir bilimkurgu kitabı (Evrenin
Sonundaki Restoran) arasında bir ilişki kurulabilir mi?
Peygamberin ikinci gelişi
Otostopçunun Galaksi Rehberi (Douglas Adams) serisinin ikinci
kitabı, “Evrenin Sonundaki Restoran”da, “vakitlerden kurtulmak için”
peygamberin ikinci gelişini bekleyenlerle ilgili bir sahne var.
Uyanık bir girişimci, evrenin sonunda, bir “zaman köpüğünün”
içinde bir restoran kurmuş, evrenin seçkinlerine, hiçbir risk almadan evrenin
sonunu izleme olanağı sunuyor. Restorandaki müşteriler, tam evrenin sonunu
izlemeye hazırlanırken, restoranın ortasına toz toprak içinde, saçı sakalı
birbirine karışmış pejmürde bir adam düşüyor. “Peygamber” ikinci kez
gelmiştir ama evrenin sonundan iki dakika önce ve evrenin sonundaki
restorana...
Kapitalizmin tarihinde “1989” simgesel olarak, “peygamberin
ikinci gelişi” düzeyinde bir öneme sahiptir. Berlin Duvarı’nın yıkıldığı
gün, kapitalizm, hem teorik (Marx-Das Kapital) hem de politik, olarak “ötekiyle”
ilk kez karşılaştığı coğrafyaya geri geliyordu. Dahası, bu “ikinci geliş”,
yapısal bir kriz içinde yeni piyasalara, yatırım alanlarına, doğal kaynaklara
ulaşma, dünyayı bir kapitalist ütopyaya (ABD hegemonyası altında bütünleşmiş
bir küresel ekonomi) taşıma vaadini de beraberinde getiriyordu.
Ne ki, kapitalizm, “öteki”nden kurtulmayı kutlarken, insanlık, 20
yıl (uygarlık tarihine kıyasla birkaç dakika) içinde yalnızca uygarlığın (artık
tek bir kapitalist uygarlık var) değil, gezegenin de sonuna ilişkin sahneler
izlemeye başladı.
Küreselleşmeden sonra
Kapitalizmin oraya ikinci gelişiyle, sermayenin, özellikle finansal
sermayenin, malların dünya üzerindeki dolaşımı, yeni dijital-bilişim
teknolojilerinin gelişmesini de besleyerek yaygınlaştı, görülmemiş bir hıza
ulaştı. Böylece kapitalizm, yapısal krizinin dışavurumu olan aşırı üretim/talep
yetersizliği sorununa karşı, tüketimi hızlandırıyor, bunu finansallaşma (kredi
ve spekülasyon piyasaları) ile besliyordu.
“Peygamberin” gelişinin ilk on yılının sonunda, 2000’lere
geldiğimizde, geriye bakınca, kapitalizmin tüketimi artırma çabalarının iki acı
sonucuyla karşılaşıyoruz. (1) Küresel ısınmaya yol açan sera
gazlarında, özellikle CO2’nin üretiminde baş döndürücü bir artış gerçekleşmiş,
küresel ısınma artık bir iklim krizine dönüştürmüştür. (2) Finansallaşmanın yarattığı
yaklaşık 800 trilyon dolarlık türev piyasaları ve 84 triyon dolardan 250 triyon
dolara tırmanan toplam küresel borç, kronik yavaş büyüme dönemine açılacak bir
finansal krizi gündeme getirmiştir.
Finansal krizin ilk sarsıntısı geride kalırken, artık, küreselleşmeyi
taşıyan ekonomik model tükenmişti; küreselleşme sürecinin tersine dönmesinden
söz ediliyordu. Bu model gelir dağılımındaki dengesizlikler, müstehcen
servetleri dayanılmaz bir düzeye taşımıştı. ABD ve Avrupa’da yönetici sınıflara
ve yabancılara yönelik bir öfke dalgası, milliyetçiliği, ırkçılığı, Yeni Faşist
akımları besleyerek yükseliyordu.
İngiltere’de Brexit başlıyor, ABD’de Trump başkan
seçiliyordu. Kronik düşük büyüme döneminde, Çin “büyük güç” düzeyine
ulaşıyor, Rusya’nın ekonomik, askeri hatta siyasi etkisi Avrupa ve Ortadoğu’da
giderek daha çok hissediliyordu. Devletler arası ilişkilerde işbirliği yerini
çatışmaya bırakıyor, dünya, büyük güçler arası denge ve rekabet dönemine
giriyor, yerel savaşların yanı sıra “büyük savaş” olasılıkları üzerinde
duruluyordu.
BM Genel Kurulu’nun Kasım 2019 toplantısında, Brezilya’nın Yeni Faşist
devlet başkanı, dünyanın akciğerleri olarak anılan Amazon ormanlarının yok
edilmesine itiraz edenlere karşı milliyetçi bir çıkış yapıyor, bir başka iklim
krizi inkârcısı, Trump, “gelecek küreselleşmecilerin değil,
yurtseverlerindir” diyordu.
Adeta 20. yüzyılın, büyük felaketlere tanık olan ilk yarısına, ama daha büyük ölçekte, çok daha etkili, denetleme ve imha teknolojileriyle, giderek hızlanan bir iklim krizi içinde geri dönüyorduk. Douglas Adams’ın kara komedisinde olduğu gibi, peygamber 1989’da ikinci kez gelmişti, ama galiba uygarlığın, hatta gezegenin sonundan “iki dakika önce”...
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Tanrıkulu'ndan Diyarbakır iddiası: Kayyım atanacak mı?
- Akşener'den oy bölme tartışmalarına cevap!
- YURTTAŞLAR KABİNEYE ATEŞ PÜSKÜRDÜ!
- Ekonomik kriz tiyatronun yolunu unutturdu
- Yerel seçime son 5 gün
- Akşener Özel'in o sözlerini hatırlattı
- İmamoğlu önceki dönemi anlattı
- Mart ayı 1. Dönem Çocuk Meclisi toplandı
- İmamoğlu eşi Dilek İmamoğlu ile Vefa Bozacısı'na gitti
- Özel İYİ Partili ve AKP'li adayları yerden yere vurdu
En Çok Okunan Haberler
- Büyükşehirlerde başa baş seçim
- 'Tutulma öncesi yiyecek, su, yakıt stoklayın!'
- Emekliye promosyonda yeni gelişme!
- Bakliyat ve kuruyemiş devi iflas etti
- '30 yıl sonra aynı yanlışın tekrarlanmaması için...'
- Erdoğan'dan 'emekli maaşı' açıklaması
- Özgür Özel'den 'anket' açıklaması!
- Murat Kurum'dan şaşırtan vaat!
- Ali Koç'tan Ankara hamlesi!
- Kurum'un eşine: 'Onun eşine aşığım'