Gazetelerde haber ile haberin başlığı arasındaki çelişki ya da uyumsuzluk sık sık tartışmaya yol açar. Habercilik kurallarına tam olarak uymuş, nesnel gerçeği tüm boyutlarıyla yansıtan haber kimi zaman uygun olmayan bir başlık nedeniyle etkisizleşir. Oysa başlığın görevi habere dikkat çekmek, okurun ilgisini uyandırmak, haberdeki en önemli öğeyi, esası öne çıkarmaktır. Son yıllarda sansasyon gazetelerinin yalnızca ilgi çekme kısmını esas alan başlık atma yönteminin yaygınlaştığı, haber gazetelerini de etkilediği bir gerçek. Bulvar gazeteleri için bile hoş görülemeyecek bu durumun haber gazetelerine sıçraması iyi bir gelişme sayılmamalı.
Bu olumsuz durumun birinci nedeni herhalde gazeteler arasındaki rekabet olmalı. Vitrindeki gazete, manşetiyle öne çıkma haklı çabası içindedir. Manşete çıkardığı haberin sunumunun ilgi çekici, çarpıcı olması gerekir ki, okurun dikkati ona yönelsin. Bu nedenle de manşetin, başlıkların yanıp sönmesi, parlaması gereklidir. Ama bu, haberin içeriğini dikkate almayan, ona şöyle bir değinip geçen ya da haberi aşırı bir biçimde yorumlayan bir başlığa, bir manşete dönüşmemelidir. Özellikle haber gazetelerinin bundan sakınması gerektiği ortada. Seyrek, çok seyrek, binde bir de olsa Cumhuriyet bile bu hatadan sakınamıyor. Haber, spot ve başlık arasında uyum esas olmalı. Sakıncayı gidermenin yolu da editörün haberi iyi okuması; haberde olmayanı başlığa çekmemesi, muhabirle ilişki içinde olması ve ilginç başlık ararken haberden uzaklaşmamaya, yorumda aşırıya kaçmamaya özen göstermesidir.
Bir ikinci sorun da manşetlerde başlıklarda espri, mizah unsurunun kullanımı sırasında ortaya çıkıyor. Esprili başlıklar ilgi çekme, okutma açısından başarılı, zaman zaman gerekli olsa da gazeteyi bir mizah dergisine dönüştürme tehlikesi içeriyor. Kimi zaman espri haberin ciddiyeti ile tam ters yönde olabiliyor. Bir diğer konu da muhalif gazete olmanın anlamı konusundaki kafa karışıklığıdır. Gazete gazete ise, erk sahibi olanların “işlerine”, toplum yararına olmayan eylemlerine yoğunlaşmak, nerede olursa olsun, kim yaparsa yapsın haksızlığın, yolsuzluğun üzerine gitmek, nerede ne oluyorsa onu nesnel bir şekilde okura duyurmak zorundadır. Barış gazeteciliğinde ısrar etmek, insan hakları ihlallerine sessiz kalmamak, nefret söylemine karşı durmak, ırkçılıkla mücadele etmek gibi görevler gazeteyi ve gazeteciyi doğal olarak muhalif yapar. Yani gazetenin muhalifliği dar anlamda ideolojik bir seçime değil, nesnel gazetecilik ilkelerine dayanır. Haber seçimini de, yazımını, sunumunu da bu belirler. Ama muhalif kimlik haberin nesnelliğini dikkate almayan başlıklara dayanıyorsa okur bu kimliğin duruma göre değişen, fikirde kararlılıktan uzaklaşıp gücü izlemeye dönüşen bir kimlik olduğu izlenimine haklı olarak kapılacaktır. O tür gazete bir gün şöyle bir gün böyle manşet atmakta sakınca görmez. Örneklerini de günümüzde okurlar sık sık görüyorlar zaten. Kısacası gazeteler siyasi parti değildirler. Siyaset sahnesini nesnel habercilik ilkelerine dayanan muhalif kimlikleriyle yansıtmak zorundadırlar.
Medya iktidar ilişkileri her zaman sorunluydu ama bu kadar yerlerde sürünmüyordu. Baksanıza, gazetelerde söz sahibi olabilmek, ille de yönetici olabilmek için mahkemeler yeterli olmuyor, yandaş medyanın desteği yetmiyor, devletin üst katlarından medet umanlar bile çıkabiliyor artık. Bu da nihayet gazeteciliği dar anlamda politikanın hizmetine sokmak için çabalayan sakat bir anlayışın doğal sonucudur. Üzücüdür. En iyisi biz, haberlerimize, okutan, ilgi çeken ama haberden uzak düşmeyen manşetlerimize, haberin aslını esasını anlatmaya odaklanan başlıklarımıza bakalım.

Avam değil avan
13 Ekim 2016 tarihli Cumhuriyet gazetesinin son sayfasında yer alan “Kartallar yüksek uçtu” başlıklı haberin alt başlığında “... Arena’nın avam projede onaylanan ölçülere uymadığı...” şeklinde bir ifade yer alıyor. Burada “avan” sözcüğü “avam” olarak yazılmış. Bildiğiniz gibi “avam” sözcüğü “halkın alt tabakası” anlamındadır. Yapılan yanlışın, basit bir yanlış harf basımından kaynaklanmadığı, yanlış bilmekten olduğunu sandığım için uyarma gereği duydum.
Avan projenin kısa tanımı şöyle:
“Avan proje, bir konutun ihtiyaç programına, öngörülen maliyet tavanına, arsa verilerine göre mimarın taslak durumunda geliştirdiği fikirlerini, yapı sistemi, biçim ve mekân yorumu bakımından açıklığa kavuşturan planlardır.”
Bu tür bilgi yanlışlarının haberin içinde yer almasından daha üzücü olanı, başlıklarda olmasıdır, ne yazık ki... Saygılarımla... Olcay Akdeniz

Haber müzikle örtülüyor
Daha önce de ilgilide yazmıştım. Haber açılınca müzik çalınmaya başlamasıyla ilgili sorun yine ne yazık ki karşımıza çıkıyor. Görme özürlü biri olarak ekran okuyucu kullananlara haberi dinlemek bu uygulama nedeniyle zor oluyor. Bir ara ne güzel bu uygulama yoktu. Aslında bu yakarışların gazeteyle doğru oranda arttığını göz önünde bulundurmalısınız. Önemsiz gazetelerden olsanız insanlar aman boş ver deyip geçerler. Siz okurların her sorunu iletebileceği bir gazetesiniz. Belki uzun oldu ama bu sorunla ilgilenirseniz iyi olur. Sevgi ve saygılarımla. Serdar Yılmaz

‘Olaylar ve Görüşler’
Gazetemizde yayımlanan Olaylar ve Görüşler köşesi sık sık ortadan kayboluyor, göremiyoruz. Oysa biz okurların en çok okuduğu bu yazıların haftanın her günü yayımlanmasını arzu ediyoruz. Saygılarımla... Berkant Türkoğlu

Haber indirmede zorluk yaşıyorum
Cumhuriyet gazetenize abone oldum ve okumaya çalışıyorum. Fakat haber indirmede çok büyük sorun yaşıyorum. Bazen günlük gazeteyi ertesi günü okuyabiliyorum. Web sitenizde bazı sorunların olduğunu düşünüyorum. Bilgilendirirseniz sevinirim. Bilgilerinize. Selamlar. Haluk Öztürk