Avrupa’da sosyal demokrasinin tarihi devrimci partiden reformcu ve nihayet liberal bir partiye gerileme tarihidir. Sosyal demokratların ilk programı Marx ve Engels tarafından kaleme alınan Komünist Manifesto’dur. Uluslararası işçi kuruluşu Komünistler Birliği; Bund der Kommunisten’in bu programı bir anlamda Alman Sosyal Demokrat Partisi’nin de ilk programı sayılır. Daha sonraki dönemler gerilemeyi belgeleyecek programlarla anılacaktır. Ama Alman sosyal demokratlarındaki ilk büyük kırılma 1. Dünya Savaşı öncesi savaş ödeneklerine olumlu oy verilmesiyle kendini gösterdi. İkinci kırılış ise iktidara yürüyen Hitler karşısında kararlı bir tutum izlememesi, sürekli gerilemesi ve nihayet Nazilere teslim olmasıdır. Bu çizgi, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra reformculuğa bile gerek kalmadığını ilan eden Gerhard Schröder’in adıyla anılan liberalleşme ile son noktasına ulaştı.
Nereden nereye!

Bugünlerde CHP’lilere “seçilmiş Erdoğan’ı diktatör Esad’la kıyasladıkları için öfkelenen” Avusturyalı sosyal demokrat Hennes Swoboda Türk basınını epeyce oyaladı. Geri kalmayalım, bir iki kelime de biz edelim.
Önceki gün değerli yazarımız, arkadaşım Nilgün Cerrahoğlu, bu kâzip şöhret Swoboda’nın aşırı sağcı Jörg Haider’ın ve partisinin Kärnten Eyaleti’nde aldığı yüksek oylarla seçilerek iktidara ortak olmasına karşı nasıl kahramanca savaştığını gösteren bir belgeyi gönderdi bana. CHP lideri Kılıçdaroğlu’nu “Seçilmiş Erdoğan’ı sen nasıl Esad’la kıyaslarsın!” diye “azarladığı” söylenen Swoboda’nın pek de öyle seçilmişlere saygısının olmadığını gösteriyordu belge.
Çünkü Swoboda, büyük oy alarak seçilen aşırı sağcı Haider’in iktidara ortak olmasına karşı büyük bir kampanya başlatmış, ülkesi Avusturya’ya yaptırımlar uygulanması için harekete geçmiş ve Avrupa Parlamentosu milletvekillerine gönderdiği mektupla bu kampanyaya destek istemişti. 16 Mart 2000 tarihinde yazdığı ve daha sonra Avusturya Sosyal Demokrat Partisi tarafından açıklanan mektupta, Avrupalı parlamenterleri ve hükümetleri, Haider’in partisi FPÖ’nün iktidara katılmasını önlemek için harekete geçmeye çağırıyordu. “Avusturyalı sosyal demokrat delegasyon adına” daha önce gösterdikleri dayanışma için teşekkür eden Swoboda, bu dayanışmanın yabancı düşmanı ve ırkçı sloganlarla seçim kazanan FPÖ’nün iktidara ortak olmasına karşı da gösterilmesini istiyordu. Swoboda, tarihlerinin karanlık sayfalarını oluşturan 2. Dünya Savaşı’nı ve öncesini hatırlatarak, “özellikle Nazi rejiminin insafsızca yeniden canlandırılmasına karşı yeni yüzyılın başında sözle ve eylemle kararlı bir tutum almalıyız” diyordu.

Peki, Kılıçdaroğlu’nun seçilmiş Erdoğan’ın uygulamalarını eleştirmesine, Türkiye’deki gelişmeler karşısında dayanışma çağrısında bulunmasına, Avrupalıları yanlış izlenimler konusunda uyarmasına neden bu kadar kızdı ki ünü büyük Swoboda?
Bunun iki temel nedeni vardır:
Birincisi ikiyüzlülüktür. Avrupa’nın aşırı sağa karşı korunması söz konusu olduğunda seçim meçim dinlemeyen Swoboda, Türkiye gibi ülkeler için farklı bir kodlamaya sahiptir. “Çıkarlarımız için Erdoğan’dan iyisini mi bulacağız?” demektedir. İkinci neden ise Avrupa sosyal demokratlarının yazının girişinde anlatmayı denediğim gerileme çizgisidir. Artık Avrupa’da reformist sosyal demokrasi bile yoktur. Onun yerini ABD’ci, NATO’cu, liberal ve görünüşü kurtarmak için adlarını değiştirmeyen “genosse und genossin’ler, yoldaşlar” almıştır.
Swoboda’ya takılmayın, o çok önemli değildir. Önemli olan Türk sosyal demokratlarının, Avrupalı sosyal demokratlardaki gerilemeye ortak olmak istemiyorlarsa, sağ taraflarına değil, sol taraflarına bakmalarıdır.