Yıl 1990. On binlerce insan sokağa dökülmüş, Aliağa Termik Santralı’na karşı eylem yapıyorlar. Büyük bir pankarttaki slogan dikkatimi çekiyor:
“Güneş enerjisi aklınıza gelmiyor mu?”
Bugün de çevreciler bir eylemde aynı pankartı açsalar kimse yadırgamaz. O zamanlar da iktidarların derdi termik santrallar, nükleer santrallar kurmaktı, bugün de öyle. 26 yılda iktidarlar değişti, enerji politikaları değişmedi.
Hep aynı sözleri dinledik, onca yıl.
“Enerjide kaynak çeşitliliği çok önemli” dediler, güneşe yatırım yapmadılar. Oysa çeşitliliği sağlayacak olan doğayı yok etmeyen, yenilenebilir kaynaklardı. “Enerjide dışa bağımlılığı azaltmalıyız” dediler, Türkiye’yi enerji konusunda iyice dışa bağımlı hale getirdiler.

***

Geçen hafta, iklim ve enerji uzmanı Önder Algedik’in hazırladığı “Kömür ve İklim Değişikliği 2016” raporu yayımlandı. Rapora göre Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı giderek artıyor.
Türkiye’nin kömür ithalatı 1990 yılına göre 2014 yılında 6 katına çıkmış. 2002 yılından beri yapılan kömürlü termik santralların üçte ikisi ithal kömürle çalışıyormuş. Türkiye’de kurulmak istenen ithal kömürlü termik santralların kapasitesi, yerli kömürlü termik santralların 6 katıymış.

***

Türkiye ile karşılaştırınca Almanya güneş açısından fakir sayılabilecek bir ülke. Fakat Türkiye’nin güneşe yaptığı yatırımın yüz katını yaptılar. Almanya 16 Mayıs’ta elektrik üretiminin yüzde 86’sını yenilenebilir kaynaklardan sağladı. O gün yenilenebilir kaynaklardan o kadar çok elektrik ürettiler ki, yurttaşlara 5 saat boyunca bedava elektrik dağıttılar. 2023 yılında ülkedeki tüm nükleer santralları kapatmayı hedefleyen Almanya geçen hafta yeni bir hedef açıkladı: 2030 yılında ülkede fosil yakıtla çalışan otomobillerin üretimini yasaklayacaklarmış.
Önceki ay Norveç ve Hollanda da 2025 yılında benzinli otomobilleri yasaklayacaklarını açıklamışlardı. Bir ilginç haber de Portekiz’den: Portekiz geçen ay dört gün boyunca tüm enerjisini yenilenebilir kaynaklardan karşılamış. Büyük başarı.

***

Türkiye önümüzdeki dönemde kömürle çalışan 80 yeni termik santral ve üç nükleer santral kurmayı hedefliyor... Oysa dünya yenilenebilir enerjiye yöneliyor. 21. Yüzyıl İçin Yenilenebilir Enerji Politika Ağı’nın (REN21), “Yenilenebilir Enerji Küresel Durum Raporu”na göre 2015 yılı, yenilebilir enerjide rekor yılı oldu. Yenilebilir enerji yatırımları fosil yakıt yatırımlarını bile geçti. Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) son raporuna göre 2025 yılına kadar, güneşten elektrik üretiminde maliyetler yüzde 59 düşecekmiş...

***

Danimarkalı firma EFFEKT kendi yiyeceğini ve enerjisini üretebilen, tümüyle kendi kendine yetebilen bir köy tasarladı: ReGen köyü. Firmanın ortaklarından Sinus Lynge, “Bugünkü yaşam tarzımız artık sürdürülemez. Acil olarak çözümler bulmamızı gerektiriyor. Sahip olduğumuz teknoloji buna hazır” diyor. Köyün inşaatına 2017 yılında başlanacakmış.

***

Dünya büyük bir dönüşüm yaşıyor. Temiz, yenilenebilir kaynaklara yöneliyor. Çevreyi korumayan, sürdürülebilir olmayan teknolojiler terk ediliyor. Fosil çağı sona eriyor. Fosil kafaların çağı da öyle.