Dünya edebiyatının roman kahramanlarını düşünüyorum. Yazarı ölse de aradan yüzyıllar geçse de unutulmayan roman kahramanlarını…

Aslında tıpkı toplumun içinden çıkan kahramanlar gibi, romancının yarattığı kahramanlar da unutulmuyor, saygıdeğer olarak yaşıyor.

Unutulmayan roman kahramanı yaratan yazarlarımız hiç de az değil. Bu kahramanları Semiramis Yağcıoğlu, Roman Kahramanı ve Öznellik (Öteki Yayınları, genişletilmiş 2. Basım, 2022) adlı kitabında ele alıyor. Kitabında yalnızca beş romancımızın romanlarındaki kahramanları mercek altına alıyor. Amerikan, İngiliz ve Rus edebiyatının da önde gelen romancılarının roman kahramanlarını anlatıyor.

Bu arada bildiğiniz gibi, Roman Kahramanları adıyla yayımlanan üç aylık bir edebiyat dergisi de 49. sayıya ulaşmış bulunuyor.

Unutulmayan roman kahramanlarının unutulmama nedeni, öncelikle onların çok sevilmesinden kaynaklanıyor. Okur, roman kahramanıyla kendini özdeşleştiriyor. Onunla hayal dünyasını genişletiyor, bu işlev de okurun beynini geliştiriyor.

YAZARIN ROMAN KAHRAMANI OLMASI

Yazı dünyası içinde olan bir yazar da roman kahramanı olamaz mı? Kürşat Başar’ın söyleşi kitabı Sanki Bir Roman Kahramanı Doğan Hızlan’ı (Türkiye İş Kültür Yayınları, 2006) akla getiriyor. Doğan Hızlan ise ömrünü kitaba, edebiyata adayan bir eleştirmen, yazar.

Bugünlerde Rûken Kızıler’in editörlüğünde Doğan Hızlan Üzerine Edebi İlişkiler (Türkiye İş Kültür Yayınları, 2022) adlı kitap yayımlandı. Kitapta, Doğan Hızlan ile yapılan üç söyleşi metni, 42 deneme ve Bülent Ağaoğlu’nun hazırladığı kaynakça yer alıyor.

Kitaptaki yazılardan biri de aynı kuşağın yazarı, şairi Özdemir İnce’nin. İnce, Hızlan’ı “bir yazıneri ve bir hakem” (s.242) olarak tanımlıyor. Ahmet Köklügiller de anılar kitabı Aşina Yüzler’de (Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 2022) Doğan Hızlan için “Kendini edebiyata ve kültüre adamış, çalışkan bir yazı emekçisidir” (s.202) diyor.

Hızlan’ın iyimserliğiyle dikkat çeken bir eleştirmen olduğu herkesçe belirtiliyor. Bunu da kendisi şöyle açıklıyor: “Yok etmenin kolaylığı yerine, var etmenin zorluğunu seçtim.”

DEMOKRASİ KAHRAMANI

Yazarların roman kahramanı seçimine gelince… Tüm romanlar aslında sevenlerle sevilenleri, ezenlerle ezilenleri anlatır. Bunlar her meslekten olabilir. Salgın öncesine kadar belki de kahramanlar en çok öğretmenler ve doktorlardandı.

İki yıldır yaşadığımız salgın dönemi doktorları, sağlık çalışanlarını öne çıkardı. Kahramanlar, konular, temalar bu çerçevede.

Bir de hızla gelinen seçim süreci gündemde. Böyle olunca, Haldun Taner’in 1949’da çıkan kitabı Yaşasın Demokrasi’yi (Yapı Kredi Yayınları, 2016) anımsıyorum.

Taner’in ilk öykü kitabı olan Yaşasın Demokrasi’de on öykü yer alıyor. Kitabın da adını taşıyan Yaşasın Demokrasi, genel seçimler sırasında CHP ile DP arasında seçim propagandasının nasıl bir yarışla sürdüğünü, halkın nelere ilgi duyduğunu, neyi dinlemek istediğini vurguluyor. 75 yıl öncesi partiler yarışının düzeyinin günümüzden kat be kat iyi olduğu görülüyor.

Şimdilerde ülkemizin gereksinimi demokrasi, adalet, özgürlükse, roman kahramanları da artık neden bu uğurda savaşım veren kişilerden olmasın! Halk, Zübük’leri de kahramanları da bilsin…