Önce şiir vardı. Şimdi de var... Her zaman da olacak...

Şiir dünyanın ilk, yeni binyılın zirvedeki küresel sanatı...

Şimdilerde yeni binyılın getirdiği dijital olanaklarla şiir, yurtta ve dünyada hızla dolaşıyor. Dünyanın dört bir yanında şairler, şiir nöbeti tutuyor, şiir festivallerinde buluşuyor.

Gerçi internet eşitsizliği yüzünden dünyanın yoksul ülkeleri belki bundan yeterince yararlanamıyor. Ama dijital aktivistler, bu sorunu aşarak onlara da ulaştırıyor.

Şairler şiir anlayışlarını dile getiriyor, güne gündeme mühürlerini basıyor, şiirlerini okuyorlar, okutuyorlar, etkiliyorlar, etkileniyorlar; dünyanın bozulan doğasına, kirletilen iklimine, yiten enerjisine canlılık katıyor, hastaları iyileştiriyorlar. Dünya barışına katkıda bulunuyorlar. İşte bunlardan biri de Kritya Şiir Festivali...

Şiir nasıl olmalı?

Şiir neye denir? Birçok tanımı var diyen de vardır, tanımı yapılamaz diyen de. Belli dönemlerin belli şiir anlayışları çevresinde toplanan şairlerin bıraktıkları izler kalıcıdır. Silinmez, unutulmaz. Örneğin Ahmet Haşim’in tanımı da bunlardan biridir.

Ahmet Haşim, Piyale’nin Önsöz’ünde şiiri şöyle tanımlar (Yusuf Çotuksöken’in günümüz diline aktardığı biçimiyle): “ ... şiir, toplum önderlerinin sözleri gibi, çeşitli yorumlara elverişli bir anlam genişliği taşımalı. Bir şiirin anlamı başka bir anlam olmaya elverişli oldukça, her okuyan kendi yaşamında anlamını verebilir ve böylece şiir, şairlerle insanlar arasında ortak bir duygulanma dili olmak aşamasına erişebilir. En zengin, en derin ve en etkileyici şiir, herkesin istediği biçimde anlayacağı ve bundan dolayı sonsuz duyarlıkları kapsayabilecek bir genişlikte olandır.”

Her şiir bir yolculuktur

Behçet Necatigil’in deyimiyle “şiirimizin Uç Beyi” İlhan Berk, Ahmet Haşim’in ardılı değildir ama ondan da etkilenmiştir, onun gibi etkili sözleri, tanımları vardır. Şiiri “Ay’ın karanlık yüzüne vurmak” diye tanımlar. Deneme kitabı Poetika’da (YKY, 2001) şairleri “ilk coğrafyacılar” olarak anlatır: “Her şiir bir yolculuktur. Bunun için ilk coğrafyacılardır şairler” der.

Şairler şimdilerde Uluslararası Kritya Şiir Festivali’nde İlhan Berk’in tanımıyla yolculuklarını seslendiriyor. Bunlardan biri gazetemiz yazarı, şair, arkadaşım Ataol Behramoğlu. İlki 2005’te yapılan festivale o, ilk kez 2012’de katılmış, 2017’de onur konuğu olmuş, bu yıl da şiirini 17 Ağustos’ta 1. sırada okudu. Programa göre, geçen pazartesi saat 14.00’te tüm dünya, YouTube üzerinden onun okuduğu “Bebeklerin Ulusu Yok” şiirini izledi/dinledi.

Kritya Şiir Festivali ve Saxena

Bu yıl videolarıyla Ataol Behramoğlu dışında Türkiye’den şair Yeşim Ağaoğlu “Büyük Patlama”, Ertuğrul Erdoğan “Sen Gittin Ya...”, Muhsine Arda “Günahkâr” adlı şiirleriyle katıldılar. (Şiirlerin hepsi de çok güzel. İnternetten bulup okuyabilirsiniz.) Festivale 3. kez katılan Yeşim Ağaoğlu’ndan öğrendim, festivalin kurucusu, yöneticisi Rati Saxena, şiirin “iyileştirici” gücü olduğuna inanıyormuş. Yeşim Ağaoğlu’nun da katıldığı 2010 festivalinde şairlerle hastane gezip birlikte hastalara şiirler okumuşlar. Hastalar sevinmiş, moral bulmuşlar. Ne güzel!

Festival, gezici, çünkü Hindistan, 28 resmi dilin konuşulduğu 1 milyar 380 milyon nüfusu olan dev bir ülke. Festival de değişik mekânlarda yapılıyor. Kerala, “1930’ların sonundan beri Hindistan’ın tek Marksist-komünist eyaleti”ymiş. Özetle bu yıl festivale, 17 - 26 Ağustos günleri arasında 50’yi aşkın ülkeden 150 dolayında şair, çoğunluğu da video göndererek katılıyor. Herkes şiirini kendi dilinde okuyor, ayrıca İngilizce çevirisi de sunuluyor.

Şair Rati Saxena’ya gelince... 11 şiir kitabı var. Türkçede ilk kez Barış Behramoğlu’nun çevirisiyle Değişiyor Zaman adlı kitabı Tekin Yayınevi tarafından yayımlanacakken koronavirüs salgını yüzünden ertelenmiş.

Saxena’nın şiire “iyileştiren sanat” olarak bakması, şiire yeni bir anlam ve görev yüklemesi, geliştirilmeye değer bir düşünce. Bu nedenle şunu da diyebiliriz: Dünyayı kirlilikten, kötülükten, savaştan kurtarsa kurtarsa, ancak şiir kurtarır!

Uluslararası Kritya Şiir Festivali bize bugünlerde güzel bir fırsat sunuyor. Online olarak izlemekte, anlamakta, anlatmakta yarar var. Şiirin kendisi yolculuk olsa da şiirle dünya yolculuğu yapmak da çok güzel değil mi?