Tevfik Fikret, 24 Aralık’ta doğdu. UNESCO 1967’yi Tevfik Fikret Yılı ilan etti, tüm dünyada anıldı.

Fikret’in 1906 - 1915 yıllarını geçirdiği Aşiyan (kuş yuvası) adını verdiği evi, ölümünden sonra İstanbul Belediyesi tarafından mirasçılarından satın alındı. Edebiyat-ı Cedide Müzesi haline getirildi. Günümüzdeki adıyla Aşiyan Tevfik Fikret Müzesi oldu. Resmi açılışını 75 yıl önce 1945’te eğitim ve kültürde Rönesans yaşatan efsane Milli Eğitim Bakanımız Hasan Âli Yücel yaptı.

Mimarlığını kendisinin yaptığı Aşiyan, İstanbul Bebek’te Boğaziçi’ne bakan eşsiz konumuyla Fikret’e çok özel bir yuva, şair, yazar, düşünür arkadaşlarıyla bir araya geldiği, sohbet ettiği çok önemli bir mekân oldu. Ölümünden sonra da bu kez onu anmak, yaşatmak için toplanılan bir kültür merkezine dönüştü.

Ölümünün 3. yıldönümünde 19 Ağustos 1918’deki anma törenine Mustafa Kemal de katıldı. Bir yıl sonra Kurtuluş Savaşı’nı başlatmak üzere İstanbul’dan 16 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru’yla Samsun’a hareket ederken kafasında da Tevfik Fikret’in özgürlük, eşitlik ve bağımsızlık konusundaki şiirleri, düşünceleri vardı.

Sevilen bir şair

Tevfik Fikret şair, öğretmen, yönetici olarak sevilen bir kişi oldu. Mekteb-i Sultani’yi parasız yatılı okudu ve birincilikte bitirdi. Bu nedenle de hemen Hariciye İstişare Kalemi’ne memur olarak atandı. Bir süre burada çalıştı, sıkıldı. Mekteb-i Sultani, Türkçe öğretmeni arıyordu. Başvurdu. Yapılan sınavı birincilikle kazandı. Hariciye’deki işinden istifa etti, öğretmenliğe başladı. Hariciye’deki işinin parası ödenmemişti. Arkadaşı İsmail Hikmet biriken maaşlarını ona götürdü. Ama o kabul etmedi.

Öğretmenlik yapmaktan mutlu olan Fikret, bakanlığın okul bütçelerini yüzde on kısıtlaması ve bunu da öğretmen maaşlarına yansıtması üzerine istifa etti. Müdürü Şeref Bey, “Mantıksız bir hükümete hizmet etmeye vicdanı bir türlü tahammül etmiyordu” diye yazdı. Öğretmenlikten alamadığı dört aylık ücreti olduğunu yakın arkadaşı Nurullah Bey’den öğrenen Şeref Bey, bu parayı da hemen veznedarla evine gönderdi. Diğer arkadaşlarına ödenmediği için, parasızlık sorunu yaşasa da bunu da kabul etmedi. 15 yıla yakın müdürlük yapan Şeref Bey’in ardından 10 gün Emrullah Bey, 4 ay da Mustafa Azmi Bey’den sonra 28 Aralık 1908’de Tevfik Fikret müdürlüğe atandı. Bu atama büyük bir sevinç yarattı.

Fikret’le birlikte Mekteb-i Sultani’de 15 yıl görev yapan Babanzade Ahmet Naim Bey, Fikret’i Beşir Ayvazoğlu’nun Fikret (Everest Yay.) kitabında aktardığına göre, ona “nüktedan, hoşsohbet, ahenkli sesiyle çevresindekileri derinden etkileyecek derecede güzel konuşan (hüsn-i beyana sahip)  bir adam ve büyük bir şair” derken, “kendine ait bir felsefesi olmadığını, hırçın ve mağrur olduğunu” ileri sürdü!?

Oysa Fikret’in yaşadıkları karşısında gösterdiği tepkiler onun ilkeli bir insan, şiirleri gibi de insancıl bir yapıya sahip olduğunu kanıtlar. Buna bir örnek de Kandilli’de kurulacak kız lisesi için oluşturulan komisyondan “ilim ve sanat insanlarına” listenin sonunda yer verildiği için istifa etmesidir.

Mehmet Akif’le polemikleri

Fikret, aydınlığa, eşitliğe, özgürlüğe susayanların sesi oldu, insana, insancıllığa büyük önem verdi. Yeniliği, gelişmeyi, bilimi destekledi. “Tarih-i Kadim” şiiriyle edebiyatımızda gerçek bir kavga başlattı (Emin Karaca, Türk Edebiyatında Kavga, Kibele Yay.), (Öner Yağcı, Tevfik Fikret, Telgrafhane Yay.). İnsanlara eşitlik, özgürlük istedi, ne ezen ne ezilen olsun, ne tapan ne tapılan olsun istedi. İnsana önem veren şairdi. “Toprak vatanım, nev-i beşer milletim… insan,/ insan olur ancak buna izanla inandım!” dizeleri için suçlandı. Oysa Birleşmiş Milletler’in kabul ettiği İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nden yarım yüzyıl önce bu bildirgenin özünü şiirine dökmüş bir şairdi. Bu nedenle Mehmet Akif’le, Batı düşüncesine karşı olanlarla, büyük polemikler yaşadı.

“Hak bellediğin yola yalnız gideceksin!” dedi. Ama yalnız değildi. Fikret’i doğumunun 152. yılında sevgiyle, saygıyla, bin teşekkürle anıyorum!