2014’te Türkiye’de 50 bin 752 çeşit kitap yayımlanmış. Bunların yüz kadarı çok satanlar listelerine girmiş 15 -20’si de 100 bin adedin üzerinde satış rakamına ulaşmış. Forbes dergisi her yıl bu “çoksatan” yazarların ne kadar telif ücreti kazandığını hesaplıyor.
Forbes’in mayıs sayısındaki Özer Turan imzalı habere göre bu yılın en çok kazanan yazarı Uğur Koşar.“Allah De Ötesini Bırak” (Destek Yay.) adlı kitabıyla tanınan Koşar, 757 bin adet kitabı satılarak 1.7 milyon lira telif ücreti kazanmış.
“En çok kazanan yazarlar” listesinde ağırlık edebiyat dışı eserlerde çünkü bu yıl çoğu “çoksatan” romancımız yeni kitap çıkarmamış. Soner Yalçın, Yılmaz Özdil siyasi, İlber Ortaylı tarih, Metin Hara, Nevzat Tarhan ve Ahmet Güneş psikoloji içerikli kitapları ile yılın en çok kazanan yazarları olmuş. Ayşe Kulin 1.5 milyon lira telif geliri ile yılın en çok kazanan romancısı. Listede İskender Pala, Canan Tan ve Orhan Pamuk da var.
Forbes’in hesaplamasına göre en çok kazanan 20 yazarın kitapları 4 milyon 100 bin adet basılmış ve 12 milyon 300 bin lira telif geliri elde etmişler. Forbes çok satanlarda ilk baskı sayılarının 150 bin - 250 bin arasında değiştiğine yani 100 bin sınırının da aşıldığına dikkati çekiyor. 15 yazarın yazdığı en çok satan 20 kitabı 7 yayınevi üretmiş.
Türkiye’de geçen yıl 1732 yayınevi 50 bin yazarın kitaplarını yayımlamış. En çok satan 15 yazarı ve bunların kitaplarını yayımlayan 7 yayınevini çıkarırsak geriye 49 bin 985 yazar ve 1725 yayınevi kalıyor. Peki, bu yazarlar ve yayınevleri ne yapıyor? Bir de ona bakmakta fayda var. 2014’te yayımcılığın 2 milyar 381 milyon dolar sektör büyüklüğü var. Edebiyatın payı ise 112 milyon dolarla sadece yüzde 4.7. 2014 yılında üretilen 50 bin 752 çeşit yeni kitabın 9.542 çeşidi edebiyat (yüzde 18.8).
Edebiyatta aslan payını romancılar alıyor. İlk baskı adedi 250 bine ulaşan romanlar var ve çok satanlar listelerine sadece romanlar girebiliyor. Şiir, öykü, deneme türlerinde kitaplara çok satanlar listelerinde rastlamıyoruz. Ortalama ilk baskı adetleri ise romanda 1000 - 1500, öyküde 500 - 1000, şiirde 300 - 500 adet.
Çok satan listelerine giremeyen bir yazar ne kadar telif geliri elde eder, diye hesapladığımızda oldukça karanlık bir tablo ile karşılaşıyoruz. Ortalama roman fiyatı 17.5 TL (10 USD). 1500 adet basılan, üst fiyatı 17.5 lira olan bir romandan üst sınırdan yani yüzde 15 telif alsa bile bir yazarın elde edeceği telif geliri 3.937 lira 50 kuruş. Bir romanın iki yılda yazılabildiğini düşünürseniz yazarın aylık geliri 164 liradır. Bu rakama bakıp ne “yoksulluk sınırı”ndan ne de “açlık sınırı”ndan söz etmek mümkün. Normal bir yazar karnını doyurmak, ailesini geçindirmek için başka işler yapmak zorundadır. Telif geliri ile geçinebilen yazar sayısının 40-50’yi geçtiğini sanmıyorum. 500 adet basılan bir öykü kitabında telif gelirinin 1000 lira bile olmayacağını, şiir kitaplarında çoğu şairin telif almak bir yana kitabını bastırabilmek için üste para verdiğini de belirtmeliyim.
Yayıncılıktan en büyük payı, yüzde 51’le eğitim yayıncılığı alıyor. En büyük yayıncı da Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). MEB 216 milyon 698 bin adet kitap üretmiş ya da ürettirmiş. 1 milyon adet basılan ders kitapları var. Bu ders kitaplarının yazarları ne kadar telif geliri elde eder? 2014’te en çok telif geliri elde ettiği ilan edilen Uğur Koşar’dan daha çok mu yoksa az mı kazanmışlardır? Daha gerçekçi bir liste yapabilmek için araştırmakta fayda var.