İSTANBUL, dış politikanın yeniden oluşmasına ilişkin olaylardan birine daha sahne oluyor şu günlerde. Pakistan’ın Asif Ali Zerdari ile Afganistan’ın Hamit Karzai’si Türkiye’ye geldiler ve yarın buranın devlet başkanıyla “Üçlü Doruk” masasına oturacaklar.

İlk Doruk sayılmaz bu. Birincisini Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer düşünmüş ve 29-30 Nisan 2007’de başlatmıştı.

Üçlüden değişen, yalnız o değil. Pakistan’ın başındaki Beşiktaşlı General Pervez Müşerref ABD’nin istediklerini tam yapmayınca çekilmeye zorlandı, öldürülen Benazir Butto’nun yerine de eşi Zerdari geçti. Karzai ise, Washington’la iyi geçinmeyi ve huzursuz Afganistan’ı yönetmeyi sürdürüyor.

Uçaktan bakınca bile insanı ürküten Hindikuş Dağları’nın iki yanındaki komşular bunlar. Taliban o dağların kuzeyindeki düzlükleri kasıp kavururken, zirveler El Kaide’nin elebaşlarını barındırmakta. NATO’yu zorlayarak yanına aldığı ülkelerin askerlerine rağmen Taliban’la başedemeyen ABD, dağlardan inerek dünyanın başına musallat olanları durduramadığı için, Pakistan’a kızıyor.

Galiba, tarihsel nedenlerle Ankara’da bu iki ülke için eskiden beri beslenen sıcak duygular bir yana, yalnızca terör konuşulsa da her ikisinin derdini en iyi anlayabilecek tek devlet yine herhalde Türkiye Cumhuriyeti’dir. Böyle bir üçlü Doruk, bu bakımdan düşünülebilecek en doğru yöntem oluyor.

Olay, “Ön Asya” coğrafyasına uzanan boyutlarıyla, Türk diplomasisinin oynayabileceği en doğru rol açısından da düşündürücü değil mi? Ulaşım ve iletişimdeki teknolojik sıçramaların getirdiği kolaylıklar devletler arası politikada coğrafyanın ağırlığını büyük ölçüde azaltmış olsa da, değişmeyen düstur şudur: Bir ülkenin coğrafyadaki konumu tarihsel yakınlıklarla da pekişmişse, böyle bir ülkenin bu durumu değerlendirmeden durması büyük bir yanlışlık olur.

Şu konumuna bakın Türkiye’nin: Öyle bir ülke ki, hem Asya’da hem Avrupa’da, hem Avrupa Konseyi’nin hem İslam Konferansı Örgütü’nün üyesi, hem devleti lâik hem halkı Müslüman, hem Balkanlı hem Ortadoğulu, hem Karadenizli hem Akdenizli. Listeyi uzattıkça uzatabilirsiniz.

Böyle bir ülke, yüzüne çarpılan AB kapısı önünde beklemek ya da ABD’nin Ortadoğu taşeronluğuna soyunmak yerine, tam ortasında durduğu coğrafyanın koşullarını geçmiştekinden çok daha kullanarak “bölge merkezli bir dış politika”yı benimseyemez mi? Son zamanlarda kendiliğinden, usulca ve olayların itişiyle gerçekleşmekte olan da budur belki. Zamanla, herkese “Bu bölge Türkiye’den sorulur” dedirtmemiz gerekmez mi?..

mumtazsoysal@gmail.com