\n

Kahire’nin sözcük anlamı şu:\n

Üstün gelen.\n

Bugün de dahil olmak üzere yüzyıllardır Afrika’nın en büyük kenti unvanını elinde bulunduran Kahire’yi, 14. yüzyılda 500 bini \nbulan nüfusuyla Avrupa’da da geçen şehir yoktu.

Şehri gezerken çok zengin bir tarihin, derin bir uygarlığın üzerinde bulunduğumuzu, ama her şeyin tozlarla kaplı olduğunu hissediyorsunuz.
Tahrir Meydanı’nın hemen yanındaki Mısır Müzesi’nden örnek vermek gerekirse, bu müzenin deposu bir yana, 57 salonunda sergilenmekte olan eserlerden her birinin önünde bir dakika kalsanız tam üç ayınızı ayırmanız gerekir.

Mısır’da firavunlar dönemi İÖ 4500 yılında başlıyor, İS 645’te sona eriyor. Eski Mısır bilimi, yani Ejiptoloji bugün de uluslararası alanda önemli yere sahip. Bunun içindeki bir yelpaze de eski Mısır şiiri.
Özgürlükte zaman zaman mevcut durumun çok kötü olduğunu söyleyenlere Prof. Dr. Talat Halman’ın Türkçemize kazandırdığı o şiirlerden birini okur, sorardım:
“Sizce bu şiir ne zaman yazılmış olabilir?”
Genellikle bugünden başlayıp en çok bir ya da iki yüzyıl öncesine dair yanıtlar olurdu.
Mısırlı şair Ankhu’nun 4 bin yıl önce yazdığı “Bozuk düzen” başlıklı şiiri paylaşalım:
Olup bitenler çileden çıkarıyor insanı.
Memleket baştan başa azapla kıvranıyor,
Yıldan yıla büsbütün allak bullak.
Bir öncekini aratıyor her geçen yıl.
Kargaşalık var ülkede, yıkımın eşiğindeyiz.
Kapı dışarı ettiler adaleti,
Haksızlık kol geziyor hükümet çevrelerinde.
Tanrıların tasarıları karman çorman,
Tanrı buyruklarına aldırış eden yok.
Memleketin durumu berbat,
Ne tarafa baksak çile,
Halk yas tutuyor kentlerde de taşrada da...
Millet yoksulluktan perişan,
İnsanlarda ne saygı kaldı ne sevgi.
Huzur sultanları bile ter ter tepiniyor.

Gün doğunca baş çeviriyoruz.
Gece olanları görmemek için.
Olup bitenler çileden çıkarıyor insanı:
Dertler tümen tümen geliyor bugün.
Yarın ıstırapların seli kopup gelecek.
Memleket baştan başa tedirgin,
Ama ağzını açıp tek kelime söyleyen yok.
Masum insan kalmadı artık,
Herkesin işi gücü fesat.
Yürekler yas içinde, tasa içinde.
Komut verenle komut alan bir örnek,
İkisinin de dünya umurunda değil.
Her sabah kalkar kalkmaz görüyoruz durumu,
Ama düzeltmek için çabaya girişmiyoruz.
Dün neyse bugün de o...
Miskinlik sinmiş insanların yüzüne,
Kimse laf anlamıyor,
Anlayıp kızanlar bile dilini tutuyor.
Yaman bir acıyla kıvranıyorum durmadan:
Yoksullar zengin karşısında güçsüz...
Ne acıklı bunu görüp de haykırmamak.
Ama anlamayanlara dil dökmek daha acı.
İnsan, sesini yükseltmeyegörsün,
Başlıyor gerçekleri bilmeyenlerin öfkesi.
Bugünlerde herkes sırf kendini dinliyor;
Kendinden başkasına inanan yok.
Hiç ilişki kalmadı gerçekle söz arasında...

Yukarıdaki dizeleri yıllar sonra yeniden okuduğumda, yazı aramızda Türkiye’den de izler buldum, Mısır’dan da...
İnsanoğlu yüzyıllardır daha insanca bir yaşam kurmanın mücadelesini veriyor. Tarihin tekerleği zaman zaman duraklasa da, hatta geriye gidiyormuş gibi görünse de “insanca” olan şu:
Zulme, adaletsizliğe, haksızlığa karşı susmamak, herkes gözünü kapatıp dilini tutsa bile gerçekleri haykırmak.
İşte şair Ankhu da bunu yapmış.
O gün bu dizeleri yazarken belki kendisini yapayalnız hissediyordu, ama yaptığı insanlık, özgürlük mücadelesini yüzyıllar ötesine taşımak olmuştu.
“Bozuk düzen”ler insanoğlunun doğası gereği tarihin her aşamasında olacak...
Ancak “bozuk düzen”e karşı mücadele edenler de olacak.