ABD Merkez Bankası’nın (FED) eski Başkan Yardımcısı Paul Bennett, ekonomik kriz yaşayan Avrupa ülkelerinin bütçelerinin güvenli olmadığını belirtirken, Türk ekenomisinin de oldukça yavaşladığı bir döneme girdiğini söyledi. Paul Bennett, Türkiye’de bir toplantıda bu tespiti yaparken Avrupa’nın da güvenli olmadığını vurguladı: “Avrupa ülkelerinin bütçeleri ve ekonomileri güvenli değil. Hükümetler kurumlara yardım konusunda sınırlı durumdalar. Devletler bütçelerini dengeleme içerisindeler. Bütçelerinde tasarruf etmek zorunda kalıyorlar. İşsizlik düzeyi ise düşmüyor. Şu anda işsizlik düzeyi yüzde 11’e varmış durumda. Avrupa’da para politikalarında kaygılar sürüyor. Hükümetlerin çabuk harekete geçmeleri gerekiyor.”

Öbür taraftan bakıyoruz İtalya havlu atmış durumda. İtalya Başbakanı Mario Monti, ülkenin borçlanma faizinin kontrol altına alınamadığını belirterek, “İtalya, Avrupa Kurtarma Mekanizması’ndan (ESM) yardım almayı isteyebilir. Çünkü artık ülkenin borçlanma maliyetleri krizin daha da büyümesi ve tüm Euro Bölgesi’ne yayılması konusunda ciddi bir tehdit oluşturuyor” dedi.

Türkiye’de bu yıl büyüme oranı hedefini yüzde 4 olarak belirlemesine rağmen daha düşük bir büyüme oranı gerçekleşebilir. Harcamaların azalması vergi gelirlerinin azalması demek. Oysa siyasetçiler büyümeci politikalardan vazgeçemez. Bu durumda popülist yaklaşımlar enflasyona sebep olabilir. Öte yandan cari açık çevrilebiliyor olmasına rağmen hâlâ tehdit oluşturuyor.

Türkiye dış talep sorunlarını daha ciddi hissedebilir. Suriye ile ihracat yüzde 65 azaldı. Sorunlu dış politikamız nedeniyle komşularla olan ihracatta düşmeler yaşanabilir.

Uluslararası Hububat Konseyi (IGC) ve ABD Tarım Bakanlığı’nın hububat üretim ve tüketimine ilişkin tahmin raporlarından alınan bilgilere göre, geçen sezonu 695 milyon tonla kapatan dünya buğday üretiminin, Temmuz 2012/Haziran 2013 döneminde, yaklaşık 30 milyon ton azalarak, 665 milyon ton olarak gerçekleşeceği öngörülüyor. Bu bile Türkiye’nin tarım ve hayvancılığı ihmal etmemesi ve çok önem vermesi gerektiğini gösteriyor.

Yaz sıcakları tüketilen elektriği 744 milyon 751 bin kilovatsaate getirdi. Sıcaklar böyle devam ederse elektrik kesintileri gündeme gelebilir.

Çok güvendiğimiz 2B ve yabancılara mülk satışında henüz somut bir gelişme yok. Buralardan beklenen gelirler gerçekleşmezse sıcak para ile cari hesabının finanse edilmesine devam.

Reel sektör banka kredilerini alamamaktan veya çevirememekten sıkıntılı. Birkaç ay içinde tıkanan işletme sayısında ciddi artışlar olabilir. Bankacılar eskisi gibi rahat değil ve ciddi kaygıları var.

Sıfır faiz politikasını en az 2014 yılına kadar sürdürmesi beklenen Amerika Merkez Bankası’nın bu politikası sonucu reel faiz oranlarının negatif olmaya devam edeceği ve bu durumun altın fiyatlarının daha da yukarı çıkmasına zemin hazırlayacağı öngörülüyor. Bu durumda altın fiyatının 2.300 dolara çıkması bekleniyor. Bu nedenle altınla tasarruf yapma zamanı diyebiliriz. Aslında uzun zamandır durum böyle.

TCMB’nin 19 Temmuz toplantısında faizlerde indirim kararı alması bekleniyor. Bunun gerçekleşmesinde hâlâ en yüksek faiz veren ülke olarak yabancıların ilgi odağı olmaya devam edecek olmamız önemli etken. Hükümet de faiz koridorunda daralmayı istiyor. Öte yandan ekonomik durgunlaşma, enflasyon beklentilerine de bu faiz indirimi bir şekillendirme sağlayacak, diye tahmin ediliyor.

Dolar-Avro savaşı sürüyor. Yüzde 61.7 gibi büyük bir pay ile ABD Doları halen tüm küresel para birimi rezervlerinin en büyüğü olarak dünyaya egemenliğini hissettiriyor. Buna karşılık Avro’nun oranının yüzde 27.5, diğer para birimleri ve altının oranının ise yüzde 12.6 olduğunu belirtelim. Avrupa ekonomisinin krizi, Avro’nun dolar karşısındaki durumu, ekonomik kriz artçılarının sürekli olması aslında bizi çok korkutuyor. Bu bir dünya savaşına sebep olabilir mi? Çünkü tüm dünya savaşlarının gerisinde ekonomik buhranlar var. Avrupa bu krizi dolar egemenliğine karşı çözemezse durum kaygı verici gözüküyor. Obama’nın seçimi kaybetmesi halinde dünya siyasetinde değişiklikler bekleniyor. Türkiye’nin bundan önemli ölçüde etkileneceği tahmin ediliyor. İktidarın keyfi kaçabilir.

Bütün bu değerlendirmeler şunu gösteriyor ki dünya ve Türkiye’nin geleceğinde ciddi belirsizlikler var. Bankacılar bile artık “Önümüzü göremiyoruz” diyorlar. Yani dünya bir yerlere sürükleniyor, ama nereye?..