- Binaları yıkılacak maliklere isterlerse konut yardımı yapılabileceği söyleniyor. Bu nasıl olacak? Kiracılar da bu takas işleminden yararlanabilecekler mi?
Yapılacak konut ve işyerinin niteliği ve büyüklüğü idarece belirlenmek şartıyla, uygulama içinde kalan gayrimenkul maliklerine, öncelikle uygulama alanında yapılacak olan konut ve işyerlerinden verilecek. Uygulama alanındaki taşınmazın tespit edilen değeri, belediyece malike verilecek konut veya işyerinin inşaat maliyet bedelinden düşülür ve bakiye (borç-alacak) durumuna göre belediye borçlu olursa nakdi ya da taşınmaz mal olarak yapı malikine ödenir. Malik borçlu olursa yapı maliki tarafından borç miktarı belediyeye taksitle ödenir. Yani bir anlamda takas sözleşmesi yapılacak.
Uygulama alanı içindeki taşınmaz mal malikleri ile uygulama alanı dışında kalan riskli yapı maliklerine konut ve işyeri verildikten sonra fazladan konut ve işyeri kalması halinde kiracı ve sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet edenler ile işyeri işletenlere ve bu kanun kapsamında taşınmaz malları kamulaştırılanlara konut veya işyeri verilebilir. Konut/işyeri sayısının verilecek kişi sayısından az olması halinde ise noter huzurunda yapılacak kura ile verilecek.
- Gecekondu sahiplerine de konut veya işyeri verilir mi? Nakdi yardım yapılacağı da öngörülüyor.
775 Sayılı Gecekondu Kanunu’na göre yoksul ve dar gelirli olarak kabul edilenlere de konut ve işyeri verilebilir. Bakanlık, TOKİ veya idare tarafından 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’da belirtilen usul ve esaslar uyarınca borçlanma suretiyle konut ve işyeri verilebilir.
Belediyelere ait olan veya 775 sayılı kanun uyarınca belediyelerin mülkiyetine geçmesi gereken arazi ve arsalar üzerinde gecekondusu bulunan gecekondu sahiplerine, gecekondusuna karşılık gelecek şekilde, borçlanma suretiyle veya sair şekillerde konut verilinceye veya nakde dönüştürülüp ödeninceye veya konut yapmak üzere arsa tahsis edilip lüzumu halinde kredisi sağlanmak suretiyle, en geç 1 yıl içinde konutlarını yapmaya başlamaları ve esas kısmını en geç 2 yıl içinde bitirmeleri şartıyla konutunu yapıncaya kadar, nakdi yardım yapılabilir.
- Verilecek konut ve işyerlerinin fiyatı nasıl belirlenecek?
Kanun uyarınca yapımı gerçekleştirilen konutların ve işyerlerinin bedellerinin belirlenmesinde ve ilgililerin borçlandırılmasında, sosyo-ekonomik durumlar, tabii afetin ortaya çıkardığı neticeler ve sosyal devlet anlayışının gerekleri göz önünde bulundurularak tespitler yapılacak. Bu tespitlerin herkesi memnun etmesi mümkün olmayacak, ama mümkün mertebe objektif değerlendirmelerin yapılmasını temenni edelim.
Öte yandan önemli bir husus da şudur: Riskli alanlarda, rezerv yapı alanlarında ve riskli yapıların bulunduğu taşınmazlar üzerinde yapımı gerçekleştirilen konutların bedelleri, gerekli görüldüğünde proje uygulamalarının yapıldığı illerdeki mevcut ekonomik durum, doğal afetin ortaya çıkardığı durumlar, konut rayiç ve enkaz bedelleri ile uygulama alanındaki kişilerin mal varlığı ve geliri göz önünde bulundurularak Bakanlar Kurulu kararı ile yapım maliyetlerinin altında tespit edilebilir ve sosyal donatı ve altyapı harcamaları uygulama maliyetine dahil edilmeyecektir.
- Belediyelerin yükümlükleri nedir?
Bu kanun kapsamında uygulamada bulunacak olan belediyeler, yatırıma ilişkin yıllık bütçelerinin yüzde 5’i ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80’inci maddesi uyarınca tahsil edilen imar ile ilgili harç gelirlerinin yüzde ellisini, bu kanunda öngörülen uygulamalara ayırmak zorundalar. Ayrıca belediyelerin tespit, yıkım, tahliye vb. masrafları karşılayabilmeleri için bütçelerine özel ödenek koymaları gerekecektir. Özetlersek, bu kanun önemli yükümlülükler ve haklar getiriyor. Uygulamada bayağı sorun çıkacağa benziyor.
Evet. Afet riskinden korunmak için bir dönüşüm yaşanacak. Riskli yapılar yıkılacak, yenileri yapılacak. Riskli alanlarda dönüşüm gerçekleştirilecek. Burada mal sahiplerinin, bakanlığın, belediyelerin, kiracıların, müteahhitlerin, binaları kullanan kiracı ve sınırlı ayni hak sahiplerinin ciddi sorumlulukları ve yükümlülükleri var. Ancak yıkılıp yenilenecek binaların bitmesine kadar olan aşamada ciddi vergi avantajı ve destekler var. Aslında bu açıklamalarımız yasayı biraz daha yakından tanıtmayı sağlıyor. Uygulamada ciddi tartışmaların ve zorlukların yaşanması kaçınılmaz. Daha şimdiden tapular harç istisnası uygulamada zorluk çıkarıyor.

BİTTİ