WASP!

“Beyaz, Anglosakson, Protestan” manasında.

“White, Anglosaxon, Protestant” sözcüklerin baş harflerinden oluşan bir kısaltma, kodlama bu.

Daha önce hiç karşılaşmadığım bu sözcüğü bana, ABD’ye ayak bastığımda; Alman kökenli bir Amerikalı arkadaşım öğretmişti. “Bunu aklından hiç çıkarma!” demişti: “Bu ülkeyi WASP’lar yönetir.”

ABD’nin en tanınmış üniversitelerinden biri olan “Johns Hopkins”e kaydolduğumda çünkü bir enteresanlık hissetmiştim.

Üniversite, nüfusunun nerdeyse tamamını “siyahların” oluşturduğu bir kentte; Baltimore’da bulunmaktaydı.

Ama sınıf arkadaşlarım ve arkadaşlarımın arkadaşlarının hepsi “beyazdı”.

Aramızda “Çinli” ve “Japon” öğrenciler vardı. Ama tek “siyah” hatırlamıyorum.

Geri dönüp belleğimi yokladığımda, ABD’de geçirdiğim yıllardan aklımda kalan anı; siyahların oluşturduğu bir kentin ortasında bir “beyaz adacıkta” yaşamış olmak, ki sözünü ettiğim yıllar, Washington’da “ırkçılık karşıtı önlemlerin” alındığı, “siyah kotaların” uygulandığı; “politically correct” -siyaseten uygun ya da terbiye edilmiş- söylemlerin desteklendiği ’70’ler sonuydu. Siyahlar, o yıllarda teşvik görmekteydi. “Baltimore’daki tezat” zaten tam da bu nedenle dikkatimi çekmişti.

Amerikan seçimlerine o günlerin süzgeciyle baktığımda; Obama dalgasını, ABD için inanılmaz bir “aşama” olarak görüyorum.

Siyahların hayalet gibi “görünmez olduğu” yıllardan; “Beyaz Saray eşiğine” gelip dayandıkları tarihi bir dönüm noktası yaşıyoruz.

Ama bir yandan da arkadaşım İngrid’in uyarısını hatırlamadan edemiyorum: “Unutma! ABD’yi WASP’lar yönetir…”

Nakış gibi işlenen ‘ötekileştirme’

Üç gün kala, seçimlerin kırılma noktası ne dünyayı sarsan finansal kriz; ne Bush enkazı, ne Irak, ne Afganistan, ne şu, ne bu… Sadece ve sadece “ırk faktörü”:

Bir yanda Obama’nın kamuoyu yoklamalarında fark yaratan üstünlüğü tartışılırken; öte yanda ülkede her daim hâkim olan “WASP” unsuru ve beyaz Amerikalıları derinden şartlayan bir “neo-ırkçılık” konuşuluyor.

“Neo-ırkçılık” denen şey; ’70’lerden bu yana, ABD panoramasında geçerli olan “siyaseten terbiye edilmiş söylemlerin”; tümüyle kontrolden çıkması ve terk edilmesi.

Karaderili bir adamın “Oval Ofis”te oturma ihtimali somutluk kazandığı ölçüde, kırk yıllık kazanımlar tuz buz oluyor. Yakın tarihlerde dillendirilmesi düşünülmeyecek “uluorta ırkçı söylemler” ortaya dökülüyor.

Ortaya dökülmek ne kelime… McCain - Palin kampı Obama’yı açık açık “ötekileştiriyor”. Çaresizlik batağına saplandıkça ve Obama adım adım zafere yaklaştıkça, bu “ötekileştirme” dozunu arttırıyorlar.

“Real Americans!” (“Ey gerçek Amerikalılar!”), “Patriotic Americans” (Ey vatanseverler!); “Country first” (Her şeyden önce vatan!)… gibilerinden ilk bakışta zararsız görünen; ancak ülkenin “yazılmamış kodlarını” içerden bilen ve hisseden herkesin fark edeceği; “Obama’yı ötekileştiren ve dışlayan” sloganları devreye sokuyorlar.

“Gerçek ve vatansever Amerikalı” derken çünkü yanlızca Amerika’nın “beyaz”, “WASP” kökenlerine gönderme yapıyorlar.

Obama gibi “kökü belirsiz, Afrikalı bir babadan olma birine nasıl güvenebilirsiniz?” temasını; “Amerika’nın derin bilinçaltına” işliyorlar.

Yetmedi. Obama’ya “Arap/Müslüman” diyorlar, “terorist müttefiki”, “FKÖ dostu, İsrail düşmanı” ilan ediyorlar.

İnceden inceye bir nakış gibi, büyük beceriyle işlenen bu “ötekileştirme” süreci; bir yanıyla bana Türkiye’nin “AB serüvenini” hatırlatıyor.

Türkiye’nin “AB başkentlerinde bir hayalet gibi görünmez ve hissedilmez olduğu yıllarda”, Avrupalı kimliği tartışmaya açıldı mı hiç? “Siyaseten münasip” söylemler dobra dobra ne zaman bir yana bırakıldı? Perspektif hiçbir zaman olmadığı denli somutlaştığında! Ya da bıçak kemiğe dayandığında, gerçek saati çaldığında…

Obama’ya olan da bu şimdi. Başka hiçbir nedenle olmasa, sırf bu nedenle Obama’nın zaferini şiddetle arzuluyorum. Ve “Ha Obama, ha McCain! ABD süper güç değil mi? Hiçbir şey değişmez…” diyenlere hiç katılmıyorum. Nedenleri gelecek yazıya...

nilgun@cumhuriyet.com.tr