İtalya’da krizin görünenden çok derin olduğunu, bundan iki-üç yıl önce “La Stampa” gazetesinde yayımlanan bir röportajı okurken kavramıştım.

Röportaj “sözleşmeli/vekil öğretmenler” hakkındaydı…

İki saatlik tren yolculuğuyla Roma’ya varabilmek için her sabah şafak vakti 5 sularında evden çıktığını anlatan bir “kadın vekil öğretmen”; saat 7.30’da Roma’nın ünlü tren istasyonu “Termini”ye vardığını; cep telefonuyla bir kahvede oturup daha sonra, yüreği ağzında, başkent okullarından gelecek bir çağrıyı beklediğini anlatıyordu. Öğlen saatlerine dek telefon gelirse, etekleri zil çalarak ders vereceği kurumun yolunu tuttuğunu; ses seda çıkmazsa, kös kös trene binip tekrar evine döndüğünü söylüyordu.

“Taşralı vekil öğretmenin” öyküsü İtalya’da artık bir istisna değildi…

“Esnek” sıfatıyla tanımlanan iş piyasasının şartları her geçen gün sertleşiyor, gitgide nerdeyse sanayi devrimi dünyasının şartlarını andırıyordu.

Gazeteleri açtığınızda -misal!- düzenli olarak “beyaz ölümler” adı verilen işçi ölümleriyle karşılaşıyordunuz... Bizde Tuzla tersanesi ölümlerini andıran bu kayıplara; İtalyanlar, “beyaz ölüm” adını veriyordu. Beyaz renk gibi, ölenlerin çoğu çünkü “görünmeyen” garibanlardı.

“Esnek piyasaların” cangıl kurallarıyla çalışan işçiler, güvenlik önlemlerinden uzak şartlarda istihdam edildiklerinden; sapır sapır dökülüyor, istatistikler günde ortalama “3 isimsiz/görünmeyen işçinin”, “beyaz ölüm”le sonuçlanan kazalara kurban gittiğini söylüyordu.

‘Ay sonunu getiremeyen’ aileler…

Diplomalı gençler de gelecek güvencesinden tümüyle yoksundular. Bir süre önce Türkiye’de de gösterilen ve Türkçeye “Önümde Bütün Bir Hayat” adıyla çevrilen “Tutta la vita davanti” isimli filminde İtalyan yönetmen Paolo Virzi, bu dramı can alıcı bir senaryoyla ortaya koymuştu…

Virzi’nin öyküsündeki başkarakter Marta, üniversitede “felsefe” öğrenimi gören ve akademik kariyer yapmak isteyen genç bir kızdı.

Ancak yüksek yerlerde hiçbir tanıdığı olmadığı için uygun bir iş bulamayan genç kız; sonunda “işsiz kalmamak” için, elektrikli ev eşyaları satan alakasız bir çağrı merkezinde çalışmaya razı geliyor ve orada kendisiyle birlikte “iş güvencesi olmadan, sözleşmeli çalışan” herkes gibi; “rehberden saptadığı” isimlere rastgele eşya satmaya çalışıyor; istenen sayıda eşya satamayanlar da işyerinden atılıyordu. Sadece insanüstü şartlara “dayanabilenler” ay sonuna ulaşabiliyordu.

Günümüz İtalyası’nı “kara mizah” havasında abartısız beyazperdeye aktaran Virzi’nin bu karabasan öyküsü, İtalyan ekonomisinin rakamlarıyla bugün örtüşüyor.

Gençlerin yüzde 30’u İtalya’da bundan böyle ne okula gidiyor, ne işe girebiliyorlar. Diplomalı gençler, iş piyasasındaki tüm bu sorunlar nedeniyle ülkeyi yavaş yavaş terk ediyor. Normalde az gelişmiş ülkelerde yaşanan “beyin göçü”, İtalya’nın bu nedenle en ciddi sorunlarından birine dönüşmüş durumda.

Bitmedi!

60 milyonluk ülkede, 8 milyon İtalyan -yani nüfusun yüzde 14’ü- artık “fakir” kategorisine giriyor. Fakiri bırakın, “memur”, “öğretmen”.. gibi “orta sınıf” kabul edilen sıradan insanlar bile artık ay sonunu getirmekte zorlanıyor.

Akşam haberlerinde bu yüzden “ay sonu nasıl getirilir?” kabilinden birbirinden yaratıcı yöntemlerle karşılaşmak oldukça olağan sayılıyor.

Yapılan röportajlarda mesela şu türden yöntemler sergileniyor: Bir büyük apartman blokunda aileler birim maliyetlerini düşürmek için bir araya geliyorlar. Dönüşümlü olarak her ay, birer daire reisi, tüm apartman/blok için “hal”den “toplu” alışveriş yapıyor. Sonra bunu komşuları arasında bölüştürüyor…

İtalyanlar arasında büyüyen uçurum

Bunlar insanların aklındaki “Alfa Romeo”lar, “Ferrari” ler, “Armani” ler, “Versace”ler İtalya’sına kuşkusuz hiç uymuyor.

İtalya dendiğinde bizde hâlâ sadece Avro Bölgesi’nin üçüncü büyük ekonomisi düşünülüyor.

Ancak Almanya ve Fransa’nın hemen ardından gelen, “Avro”nun bu en güçlü 3. ekonomisi, yaklaşık on yıldır büyümüyor. İtalyan mucizesini yaratan küçük-orta boy işletmeler; “küreselleşme” şartlarına direnç gösteremiyor, bu şartlarda rekabet edemiyorlar. İtalya bu nedenle.. giderek yalnız geçmişten yiyor ve “gelir dağılımı” ile “sosyal adaletsizliklerin” her geçen gün büyüdüğü bir ülkeye dönüşüyor…

Dün yeni hükümeti kuran “Süper Mario”nun, “Pompei’nin son günleri” gibi yaşayan Berlusconi’den devraldığı ülke işte böyle bir ülke.

Ciddi, güven veren; akademisyen kökenli yeni Başbakan; bu olağanüstü şartlar nedeniyle kabinesinde bakan sayısını yarıya indirmiş durumda...

Süper Mario; başbakanlığının yanı sıra ekonomi ve maliye bakanlığını elinde tutacak.

“İçişleri”, “Adalet” ve aynı çatı altında birleştirdiği “Refah, Çalışma, Kadın Bakanlığı”nı da üç yetkin kadına emanet edecek.

On yedi ay sonra sona ermesi beklenen mevcut seçim dönemi içinde de umulan o ki... Brüksel’den önüne konan reformları sebatla gerçekleştirecek…

Berlusconi tabii rahat verirse!

NOT: Cumartesi günü kitap fuarında, saat 14.45-15.45 arasında, yeni çıkan “Şimdi Doğu Zamanı” başlıklı kitabımı imzalayacağım. Fuara yolu düşen okurları beklerim.