“Hükümetlerin icraatı menfi olup da millet itiraz etmez ve iktidarı düşürmezse, bütün bu kusur ve kabahatlere katılmış demektir.”

***

“Zannederim bugünkü varlığımızın asli mahiyeti milletin umumi temayüllerini ispat etmiştir. O da halkçılık ve halk hükümetidir. Hükümetlerin, halkın eline geçmesidir.”

***

“Cumhuriyet fikir serbestliği taraftarıdır. Samimi ve meşru olmak şartıyla her fikre hürmet ederiz. Her kanaat bizce muhteremdir.”

***

“Ferdin saltanatı ve onun temsil ettiği meşum bir idare şekline çevrilen bir silah mukaddestir.”

***

“Milli hâkimiyet öyle bir nurdur ki, onun karşısında zincirler erir, taş ve tahtlar batar, mahvolur. Milletlerin esirliği üzerine kurulmuş müesseseler her tarafta yıkılmaya mahkûmdurlar.”

***

“Sosyoloji bakımından bizim hükümetimizi ifade etmek lazım gelirse, ‘Halk hükümeti’ deriz. Sosyal meslek bakımından da düşündüğümüz zaman, biz hayatını, istiklalini kurtarmak için çalışan emekçileriz, zavallı bir halkız! Mahiyetimizi bilelim. Kurtulmak ve yaşamak için çalışan ve çalışmaya mecbur olan bir halkız!..

Halkçılık, sosyal düzenini çalışmasına, hukukuna istinat ettirmek isteyen bir sosyal meslektir. Biz bu hakkımızı korumak, istiklalimizi emin bulundurabilmek için bütünlüğümüzce, milli bütünlüğümüzce, bizi mahvetmek isteyen emperyalizme karşı ve bizi yutmak isteyen kapitalizme karşı, milli topluluğumuzca savaşmayı caiz gören bir mesleği takip eden insanlarız.”

***

“Gerçi bize milliyetçi derler. Ama biz öyle milliyetçileriz ki bizimle işbirliği eden bütün milletlere hürmet ve riayet ederiz. Onların milliyetçiliklerinin bütün icaplarını tanırız. Bizim milliyetçiliğimiz herhalde hodbince ve mağrurca bir milliyetçilik değildir.”

***

“Bizi yanlış yola sevk eden habisler, biliniz ki çok kere din perdesine bürünmüşlerdir. Saf ve nezih halkımızı hep şeriat sözleriyle aldatagelmişlerdir. Tarihimizi okuyunuz, dinleyiniz, görürsünüz ki milleti mahveden, esir eden, harap eden fenalıklar hep din kisvesi altındaki küfür ve melanetten gelmiştir.”

***

“İrtica fikirleri güdenler muayyen bir sınıfa dayanacaklarını sanıyorlar. Bu, katiyyen bir vehimdir, zandır. Terakki yolumuzun üstüne dikilmek isteyenleri ezip geçeceğiz. Yenilik vadisinde duracak değiliz. Dünya müthiş bir hızla cereyanla ilerliyor. Biz bu ahengin dışında kalabilir miyiz?”

***

“Politika âleminde birçok oyun görülür. Fakat mukaddes bir idealin tecellisi olan cumhuriyete, asri harekete karşı cehil ve taassup ve her nevi husumet ayağa kalktığı zaman bilhassa terakkiperver ve cumhuriyetçi olanların yanıdır. Yoksa mürtecilerin ümit ve faaliyet menbaı olan saf değil.”

***

“Yobazların bir tehlike teşkil ettiği hayaldir. Bu türlü insanların din ve imanla hiçbir samimi alakaları yoktur. Dini taassup onlar için bir nüfuz ve menfaat aletidir. Bu sayede bir taraftan halkı, bir taraftan hükümeti aldatarak kendileri hesabına nüfuzlu bir mevki yaratırlar.”

***

“İyi biliniz ki Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz. En doğru, en hakikat tarikat medeniyet tarikatıdır. Medeniyetin emir ve talep ettiğini yapmak insan olmak için kâfidir.”

***

Son olarak Sayın Afet İnan’ın “Atatürk’ten Yazdıklarım” kitabından bir parça almak isterim. Devlet arması için “Kurt Başı”nı önerenlere bakın ne demiş Atatürk:

“Bunların hiçbiri bugünkü dünyamızın içinde kurulan yeni bir devletin arması olamaz. Devlet armasını sembolik bir insan başı olarak temsil etmeli. Bu dünyada her şey insan kafasından çıkar. Bir insan başının ifade etmeyeceği hiçbir şey tasavvur edemiyorum.”

“Atatürk Bir Gün Gelecek” adlı kitabımdan. O.A.