\n\n\n

Hiç bu kadar merak edilmemişti “bienal”in ne anlama geldiği... 3-10 Ekim’de düzenlenen “1. Uluslararası Boğaziçi Sanat Bienali-2011”in dev afişleri İstanbul’u kapladığından beri soran soranaydı; mecbur kaldım, “iki yılda bir düzenlenen sanat etkinliği”ne ek bir şeyler söylemek için araştırmaya…

Bienal İtalyanca. Türk Dil Kurumu’nca belirlenen Türkçe karşılığı ise “yılaşırı”... En eskisi 1895’te başlayan Venedik Bienali. Bizim de ilki 1987’de gerçekleşen “Uluslararası İstanbul Bienali”miz var, ama hiçbir yıl bienalin “anlam”ı pek konuşulmadı.

Şimdiki merakın nedeni ise İstanbul’u kaplayan afişlerde kocaman fotoğrafıyla bir kadının öne çıkması… Küratörü Neşe Banu Argadal.

“Ressam” olduğu vurgulanan “bienalci” kadının ana tema olarak Mevlana’nın “Tevazuda (alçakgönüllülükte) toprak gibi ol” sözünü seçtiğini okuduğumda düşündüm: “Bu afişle mi?”

Hem mademki “Mevlana felsefesi”yle düzenleniyor; niye Konya değil de İstanbul; dahası Boğaziçi?

Bunun yöneticilerimizce de pek benimsendiğini öğrendiğimde ise aklıma, aynı yöneticilerin 4-5 yıl önce İstanbul açıklarında denize büyük bir Mevlana heykeli yapmayı önerdikleri de geldi... Hem de bu görkemli “anıtlar kenti”ne “simge” olsun diye!

Resmi açıklamalara göre, Başbakanlık Tanıtma Fonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Valiliği, Büyükşehir Belediyesi ile Avrupa Parlamentosu şeref ve himayesi altında gerçekleşen bienalin Beşiktaş Fulya vadisindeki 5 bin m2’lik kongre merkezinde yapılacağı ilan edilmişken, son anda yeri değişti, ama kimse duy(a)madı!

Üstelik Beşiktaş Meydanı’ndaki bayrakların bir gece aniden yok olması ise işin içinde “esrarengiz tepkiler” olduğu izlenimini de vermişti. Oysa bienalcimiz, yine Mevlana’nın “Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol” sözünden esinlendiğini de vurgulamıştı…

Sanatçı tepkileri

Basına yansıyan çarpıcı ayrıntılar arasında, katılımcılardan sergi “yer”i için 1000’er lira istendiği de vardı. Erzurum Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü’nden Lütfü Kaplanoğlu özetle diyordu ki: “Parayı Neşe Banu’nun kişisel hesabına, bienal Fulya Kongre Merkezi’nde yapılacak diye yatırdım. Bize sormadan yerini değiştirdiler.”

Peki, bienalciye bu güvenin kaynağı neydi? Söz yine Kaplanoğlu’nda: “Bu ismi duymamıştım, ama baktım ki devlet arkasında... Eşime dostuma sergim var, gelin diyemiyorum; çünkü utanıyorum.”

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Resim Bölümü’nden Noyan Güven de diyor ki: “Bu bana bir bienal (yılaşırı) gibi değil de dolandırıcılık gibi geliyor. İki kişilik yer için 1000 TL ödedim; verdiğimiz paralar nereye gitti? Bienalde eser satılır mı? Burada satılıyor. Vali ve belediye başkanı ise kataloga ‘Bu bienal İstanbul’a değer katacak’ diye yazmışlar…”

Boğaziçi’ne \t\tyakışmadı

Boğaziçi denince akla ilk gelmesi gereken “sanat”, hiç kuşkusuz dünyanın hayran kaldığı “tarihî ve zarif yalı mimarîmiz...”

Bundan böyle “yılaşırı” gerçekleşecek etkinlikte ise mehter takımı bile vardı; ancak, örneğin bir Amucazade Hüseyin Paşa Yalısı’nın St. Petersburg kentiyle yaşıt olmasına rağmen iç mekânla eşsiz Boğaz manzarasını bütünleştiren geniş pencereli modern cephe anlayışının tanıtımı yoktu! Çünkü “Boğaziçi” adı, bienalcinin bienalini “yılaşırı pazarlama” amacından başka bir anlam taşımıyor gibiydi...

Adı kullanılan bu eşsiz doğal kent mekânına ait, şiirden müziğe, resimden edebiyata bütün sanat dallarındaki birikimlerden “habersiz”! bir yılaşırı, acaba gerçekten sanata mı; yoksa başka beklentilere katkı için mi gerçekleşecek?

Tanıdığım ressamlara, heykeltıraşlara, müzisyenlere, edebiyatçılara, mimarlara sordum: “Bienalciyi tanıyor musunuz?” Yanıt: “Hayır!” “Peki, bienale davet edildiniz mi?” Yanıt yine “Hayır.”

Hem Boğaziçi hem de Mevlana, herhalde hiç böylesine istismar edilmemişti.