\n\n\n

1924’ten 74’e dek Cumhuriyet gazetesine Cağaloğlu’nda kucak açan “Pembe Konak” satıldı. Konağın sahibi gazetemiz değil, ama bize “Neden sattınız?” diyenler de az değil.

Yıllarımızı tarihi yapıların korunmasına adadığımızdan, bana “mesleki sorgulama”lar da yapılıyor: “Şimdi nasıl yaşatılacak; onca anı ne olacak?”

Samimiyetlerine inandıklarıma açıklamaya çalışıyorum: “Nadi’lerin mirasçıları konağı yıllar önce gözden çıkarmıştı… Eski eser kaydı olmasaydı çoktan yıkabilirlerdi.”

Haberi, Hasan Cemal’in Milliyet’teki “Pembe Konak’tan Butik Otel Olur mu?” yazısından okuyanlara ise sadece şunu anımsatıyorum: “Neden satıldığını o benden daha iyi bilir; çünkü satıcıların en gözde Genel Yayın Müdürü’ydü!”

Gazetemiz, “mirasçılar”ın istedikleri fahiş kirayı ödeyemediği için Şişli’ye taşınmak zorunda kaldığında “Cağaloğlu Öksüz Kaldı” diye yazan Yalçın Bayer ise özetle şunları anımsatmıştı:

“Cumhuriyet 12 Eylül’de en son kapatılan gazeteydi. Derken Genel Yayın Müdürlüğü’ne Hasan Cemal getirildi. İzlediği ‘liberal’ çizgiyi benimsemeyen İlhan Selçuk, Uğur Mumcu, Hikmet Çetinkaya, Oktay Akbal, Melih Cevdet Anday gibi isimlerle birlikte çalışanlardan 80 kişi, 1991’de gazeteyi terk edince satış dibe vurdu. Hasan Cemal, Okay Gönensin ve Müessese Müdürü Emine Uşaklıgil ayrılmak zorunda kaldı.” (Hürriyet-16 Ekim 2005)

Şimdi Hasan Cemal “içim burkuluyor” dediği yazısında soruyor; “İstanbul’un tarihi dokusunu korumak için nice kampanyaya imza atmış olan Cumhuriyet gazetesi, kendi tarihine karşı niye bu kadar kayıtsız kalmış ya da vefasız davranmıştı; bilemiyorum?” (Milliyet-25 Mart 2012)

Sorunun muhatapları arasında kendisinin de bulunduğunu belirtse bile, aynı vefasızlığın Cumhuriyet’e değil, “aile”nin mirasçılarına ait olduğunu nasıl bilemiyor? “Hayret!” değil mi?

İlhan Abi’miz, akşam yemeklerinden birinde bu tür şaşırmalarımızın çoğaldığını görünce “Çocuklar” demişti, “birçok şeye hâlâ nasıl hayret edebildiğinize şaşırıyorum!” Evet, “hayret”imi geri alıyorum...

Hem konut, \t\them gazete

1908’de yapılan bina, İttihat ve Terakki’nin merkeziydi. Bu nedenle halk arasındaki adı “Merkezi Umumi”ydi. Emperyalizmin yağdanlığı İstanbul basını Mustafa Kemal’e veryansın ederken, Kurtuluş Savaşımızı destekleyen ise Yunus Nadi’nin yayımladığı “Yeni Gün”dü…

Gazete, Atatürk’ün önerisiyle “Cumhuriyet” adına kavuştuktan sonra yine Nadi’nin satın aldığı bu konağın alt katlarına yerleşti; çünkü 3’üncü kat aynı zamanda ailenin konutuydu. Eşi Berin Nadi çocuklarını burada büyütmüştü.. Böylece gazete, ailenin konağında 50 yıl yayımlandı; 74’ten sonra da aynı bahçedeki yeni binaya taşındı.

Konak’la gazetenin mülkiyet ilişkisi ise Berin Nadi’nin hissesinin yüzde 25’ini Cumhuriyet Vakfı’na bağışlamasından ibarettir. Vakıf, 90’lardaki bunalımın ardından yayın ilkelerini güvenceye almak üzere kurulmuş; başkanlığına “İmtiyaz Sahibi” olarak İlhan Selçuk seçilmişti…

Şimdiki başkanı Orhan Erinç olan vakfın senedinde deniyor ki: “Cumhuriyet, ne hükümet, ne de parti gazetesidir. Yalnız Cumhuriyetin ve demokrasinin savunucusudur.”

İşte bu nedenledir ki gazetemiz, Pembe Köşk bir yana, 85 yıldır herhangi bir binaya bile sahibi olamadı. Tek ve erişilmez sermayesi, bağımsızlığı ve özgürlüğünden ödün vermemesi ve buna güven duyan okurlarıdır.

Pembe Köşk içinse artık yapılabilecek olan mimari özgünlüğünün gözetildiği bir yenilemeyle (restorasyon) kuşaktan kuşağa yaşatılarak korunmasını sağlamaktan ibarettir.