“Eski Türkiye’de” anayasa gereği, seçim takvimi ilan edildiğinde üç bakan istifa eder (İçişleri, Adalet, Ulaştırma) yerlerine tarafsız bakanlar atanırdı. Bu atamalar çok önemli bir siyasal denge unsuru olurdu. Seçim sonuçlarının hukukiliği ve meşruiyetinin temeli buydu. Artık eski anlamda bakanların olmaması, 1961’den beri uygulanan bu ilkeyi devre dışı bırakmıştır.

Yine “eski Türkiye’de” başbakan dahil iktidarın kamu kaynaklarından yararlanarak seçim sonuçlarını etkileyecek törenler, karşılamalar, açılışlardan uzak kalmalarını sağlayacak hukuki güvenceler vardı ve aykırı davranışları önleyecek seçim yargısı vardı. Anayasa Mahkemesi’nin sakınmacı, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), iktidarı kollayan kararları nedeniyle, sandık güvenliği, tutanakların birleştirilmesi, elektronik ortama aktarılması, mazbataların oluşturulması kuşku verici hale geldi. YSK, cumhurbaşkanının seçim dönemindeki etkinliklerini seçim yasakları yönünden denetleme yetkisinin olmadığına karar verdi. Türkiye seçimlere, anayasa hükümlerinin açıkça ihlal edildiği koşullarda giriyor. Adaylardan biri adaylık şartları yönünden tartışmalı durumda.

İttifaklar

Yeni dönemde Meclis’te ilginç bir temsilci profili ortaya çıkacak. İttifakların listelerinde ilginç isimler var. TİP’li milletvekillerinin Meclis’te ses getiren sol söylemleri, 12 Eylül’le örselenmiş sosyalist heyecanı artırdı. TİP’in, önceki dönemde HDP içinde temsil edilen metropol-küçük burjuva solu etrafında toplaması muhtemel. Büyükşehirlerde CHP’den bir miktar oy koparacağı da anlaşılıyor. CHP’de bazı adaylardan kaynaklanan tepki oyları TİP’e yönelebilir.

Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığının, Saadet Partisi Genel Merkezi’nde ve Atatürk posteri altında ilan edilmesi, Türkiye tarihi açısından anlamlıydı. Millet İttifakı, iç çelişkileri bir yana, Erdoğan’ın arkasında mevzilenmiş statüko cephesi karşısında inisiyatif üstünlüğü sağlamış görünüyor. Ancak anketler, iktidarın bunca yıpranmışlığına rağmen, açık ara yenilmeyeceğini gösteriyor.

AKP’nin iktidardan düşme olasılığı çok yüksek. Muhalif kesim çok parçalı olsa da AKP’nin düşürülmesi konusunda yükselen bir dalga var. Bu da Türkiye’nin 2002’den beri ilk kez yeni bir dönüşüm, değişim eşiğine geldiğini gösteriyor.

Cumhurbaşkanlığı seçiminin çok küçük farkla ikinci tura kalabileceğine dair öngörüler var. Meclis’e gelince, tahminler doğru çıkarsa, hiçbir ittifak salt çoğunluğu sağlayamayacak.

Seçim kazanılırsa, CHP’yi bekleyen iki şey var: TBMM’de oluşacak tutucu, sağcı çoğunluk ve ittifak protokolü gereği cumhurbaşkanı yardımcılığına atanacak parti genel başkanlarının tutumu. Dolayısıyla Kılıçdaroğlu’nun TBMM’de ve yürütme alanında karar üretmesi ve uygulaması kolay olmayacak.