“Adalet erdemdir ve ancak erdemliler adil olabilir” cümlesi Sokrates’in yargılamasından bugüne hep masumların temel şiarı olmuştur. İnsanlığın adaletsizliğin dehlizlerinde var olma mücadelesi verdiği bu tarihi kesitte, hep geriye dönmenin ve hep yeniden başlamanın umudu oluyor Sokrates.

Oradan başlayan adaleti egemenin elinden alma çabası, aslında insanlığın en büyük mücadelesidir. Çünkü egemenlerin belli çıkar dolayımıyla adaleti kendi istemleri doğrultusunda işlevsizleştiren ve her türlü hak arama mücadelesini baskılayan tutumları yüzyıllarca hiç değişmedi. Ancak buna karşı insanlığın mücadelesi de asla eksik olmadı.
Tiyatromuzun iki usta oyuncusu Rutkay Aziz ve Taner Barlas; Sokrates, Galileo, Sacco ve Vanzetti’nin yargılamalarından yola çıkarak bu tarihi ve onurlu mücadeleyi oyunlaştırıp bağırıyorlar; “Egemenlere adaletsizsiniz diye haykırırken Atina’da, İtalya’da, ABD’de ve bugün Türkiye’de, adalet sizsiniz; yani halkın vicdanıdır”. Egemenlerin adaleti kendi çıkarları doğrultunda yönlendiren bu tutumu hep tarihten gerekli cevabı almış ve bundan sonra da almaya devam edecektir.
MÖ 5. yüzyılda Atina’da, Beş Yüzler Meclisi’nin ölüme mahkûm ettiği düşünür Sokrates, 25 asır sonra yeniden sembolik olarak yargılanıp, itibarı iade edildi. 1633 yılında Roma’da, Engizisyon’un müebbet hapse mahkûm ettiği bilim adamı Galileo, Vatikan tarafından tam 366 yıl sonra söylediği doğru kabul edilerek, itibarı iade edildi. 1927 yılında Boston’da, egemenlerin ölüme mahkûm ettiği iki İtalyan göçmen işçi Sacco ile Vanzetti’nin itibarları 1977 yılında iade edildi.
Hepsi suçsuzdu, yargılayanlar da bunu biliyordu ama egemenlerin buyruğuydu yargı...

Tarih bunu da yazacak
Bu oyunu izlerken benim ve salondaki yüzlerce kişinin aklına Can Dündar ve Sevgili Dostum Erdem Gül gelmiştir. Onların da suçsuz olduklarına hiç kimsenin şüphesi yok. Onların itibarları zaten halk tarafından iade edildi ve tarih bunu mutlaka yazacaktır.

Adalet arayışı
Yüzyılların bitmeyen arayışıdır, adalet arayışı. Hep zalimin elinden alınmaya çalışılmış temel bir insan hakkıdır. Hangi kutsal metne, hangi siyasi metne yani tarihe yön veren metinlere bakarsanız o metinlerde adalet isteği göze çarpar. Çünkü adalet olmadan özgür ve eşit bir yaşam mümkün olmamaktadır. Adalet olmadan temel hak ve hürriyetlerin korunması söz konusu olmayacaktır. Bugün Adalet konusunda ulaştığımız düzey, oyunda da belirtildiği üzere Sokrates’in Galileo’nun, Sacco ile Vanzetti’nin ödediği bedeller sayesindedir. Bugün de sevgili Can Dündar ve Erdem Gül adalet için, özgürlük için bedel ödüyorlar.
Adalete sahip çıkmak, insanın insan olmasına, insan kalmasına ve en temel haklarını özgürce kullanmasına sahip çıkmaktır. Adalet sadece bir kurumsal mekanizma değildir, bir bakanlık veya bir bina değildir. Adalet bir duygudur, vicdandır, ahlaktır ve erdemdir. Bütün bunları taşıyan bizlerin her koşulda adalete sahip çıkması insani bir sorumluluktur. İnsanlık ailesinin bir ferdi olarak bize yaraşan şey, her türlü hukuksuzluk ve adaletsizlik karşısında dik durmaktır. Oyunda da söylediği gibi adalet biziz, adalet hepimizin vicdanıdır. İnsanlık bu soylu duygusunu yitirmemelidir. Hep birlikte adalet için mücadele eden, bu yolda hayatını veren ve geleceğe büyük bir miras bırakan herkesi saygı ve şükranla analım. Ama aynı zamanda bugün insanlığın o büyük ve onurlu kavgasını sürdürenleri de asla sahipsiz bırakmayalım.

Kuşku yok!
Bugünün iktidar ve egemenlerinin konjonktürel yargılamalarının nasıl sonuçlandığını hepimiz biliyoruz. Erdem ve Can başta olmak üzere gazetecilerin suçsuz olduklarına ilişkin kimsenin bir kuşkusu bulunmamaktadır. Adaletin bir erdem olduğunu ve erdemli insanların ancak adil olabileceğini Sokrates’ten bugüne kadar doğrulayarak gelmiş bir düşünsel, siyasal ve hak mücadelesinin bu doğrultuda devam edeceğine kimsenin kuşkusu olmasın.
Sevgili Erdem Gül’ün her nasılsın diye sorduğunda “devrimci mücadeleye devam” sözümü bir kez daha yineleyerek; Erdem’e, Can’a tutsak gazetecilere ve bin yıllardır mücadele veren herkese sonsuz saygı, şükran ve dayanışma duygularımı gönderiyorum. İnsanlığın büyük kavgası sürüyor elbette insanlık, erdem ve adalet kazanacak...  

Dr. ALİ HAYDAR FIRAT
İletişim Bilimci