Kan ve kan ürünleri sentetik karşılığı olmayan, uygun zamanda, uygun hastaya kullanımı ile hayat kurtarıcı sağlık ürünleridir. Gönüllü bağışçılardan, hiçbir maddi karşılığı olmadan alınır. Kan bağışının yapıldığı merkezi kurum Kızılay’dır. 

İsmini büyük önder Atatürk’ün verdiği Kızılay 11 Haziran 1868 tarihinde “Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla kurulmuş, 1947’de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır. Uluslararası Kızılay-Kızılhaç Topluluğu’nun temel ilkeleri olan; insanlık, ayrım gözetmemek, tarafsızlık, bağımsızlık, hayır kurumu niteliği, birlik ve evrensellik ilkelerini paylaşan Kızılay teşkilatı, genel merkez ve şubelerden oluşur. Genel müdürlük teşkilatı dışında kalan bütün kademelerindeki görevler fahridir.

Kızılay’ın internet sitesinde kurumun amacı; “Her nerede görülür ise hiçbir ayrım yapmaksızın insanın acısını önlemeye veya hafifletmeye çalışmak, insanın hayatını ve sağlığını korumak, onun kişiliğine saygı gösterilmesini sağlamak ve insanlar arasındaki karşılıklı anlayışı, dostluğu, saygıyı, işbirliğini ve sürekli barışı getirmeye uğraşmaktır” şeklinde yer almış ve “Kızılay’ın ihtiyaç anında dayanışmanın, ıstırap anında eşitliğin, savaşın en kızgın anında insancıllığın, tarafsızlığın ve barışın simgesi” olduğu vurgulanmıştır.

GÜVEN KAYBI

Bütün bu ulvi amaçlar, ilkeler doğrultusunda görev yapan bir kurum kuşkusuz her insanın güven duyacağı, ihtiyaç halinde yardım isteyebileceği ve olanağı var ise maddi olarak yoksa kan bağışı ile destekleyebileceği bir sosyal yapı, bir anlamda bir sivil toplum örgütüdür. Ne yazık ki 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem afetinde Kızılay iyi bir sınav verememiş, toplumsal güveni büyük ölçüde sarsmıştır. Bu güvensizlik yurttaşları Kızılay’a kan bağışçısı olmaktan uzaklaştırmış; ülke genelinde yaşamsal bir sağlık ürünü olan kan ve kan bileşenlerinin temini konusunda büyük sıkıntı yaşanmış, sonuçta zarar gören kan ve kan ürünlerine ihtiyacı olan hastalar olmuştur. Yurttaşın sağlığından birinci derecede sorumlu olması gereken Sağlık Bakanlığı 2016 yılında hazırlayıp yayımladığı rehberde hedefini; “vatandaşlarımızın tüm kan ve kan bileşeni ihtiyacının, gönüllü ve karşılık beklemeyen kan bağışçıları aracılığı ile Türk Kızılay’ı tarafından karşılanması ve ülkemizin öz yeterliliğe ulaşması” olarak belirlemiş, “Kan ve kan bileşenlerinin uygun klinik kullanımı” konusunda hazırladığı raporla kontrolün Sağlık Bakanlığı’nda olduğunu ortaya koymuştur. Kan ve ürünleri konusunda bu kadar detaylı bir rapor hazırlayan ve bu konuda baş otoritenin kendisi olduğunu savlayan Sağlık Bakanlığı, deprem sırasında Kızılay’ın işlevsiz kalması, parayla çadır satması karşısında vatandaşın Kızılay’a olan güven kaybı nedeniyle kan bağışı yapmaması sonucunda yaşanan ciddi sıkıntı durumunda hiçbir tepki göstermemiştir. 

Toplum yararına hizmet veren kurumlarda, sivil toplum kuruluşlarında görev yapanlar, siyasi otoriteden bağımsız olduklarında, kişisel çıkar hesabı gütmediklerinde, kayırmacılık yapmadıklarında toplum her zaman onlara güvenir ve gerekli desteği verir.

PROF. DR. ÜLKÜ SARITAŞ

GASTROENTEROLOJİ VE İÇ HASTALIKLARI UZMANI