Küreselleşme olgusunun en masum tanımı yerel olanın, uluslararası olanla bütünleşmesidir. Ancak küreselleşmeyi bilişim teknolojilerini kullanarak Amerikanlaştırma ve Batılılaştırma yöntemiyle bireysel ve kültürel değerlerin değişimi, sosyal yapının farklılaştırılması şeklinde anlatmak daha doğru olacaktır. Amerikalı toplumbilimci Ritzer’in ifadesiyle küreselleşme, kalıcı etkiler yapan, yerel olanı değiştirme amacı güden, Amerika ve gelişmiş ülkelerin emperyalist tutku ve hırslarından ibarettir.  

Eski ABD Başkanı Trump’ın söylemi üzerine Berggruen Institute’un yayın organlarından Noema’ın baş editörü N. Gardels, “Trump, küreselleşmenin kalıplarını, ‘Önce Amerika’ retoriğiyle parçaladı” yorumunu yapmıştır. Şimdiki başkan Biden, “Ben de emperyalistim ama bu denli rekabet yeter” çıkışında bulunurken Scholz da dünya ticaretini haksız rekabet olarak nitelemiştir. Küreselleşmenin baş aktörlerinin bu ilginç söylemlerine karşın yalın gerçek, bu sürecin yaydan çıkmış ve hız kesmeyen bir şekilde dünya ülkelerinin sosyokültürel dinamiklerini etkiliyor olması ve Çin’in dünya ticaretindeki yükselişidir. 

BELİRSİZLİKLERDEN SAKINMA

Bilimsel verilere göre ülkelerin sosyolojik gerçekleri ve kültürel karakteristiklerini yansıtan sosyokültürel boyutlardan “güç aralığı” (eşitsizlikleri kabullenme eğilimi) Türkiye, Rusya ve Çin’de yüksek, Amerika’da düşüktür. Uzun dönemli planlamada Çin, üst konumdayken onu Danimarka, Fransa ve Almanya izlemektedir. Türkiye ise kısa dönem odaklıdır. “Belirsizliklerden sakınma” boyutu Çin’de düşüktür, bu da geleceğe yönelik ataklar yapabilen, risk alabilen toplum demektir. Fransa, Almanya ve Türkiye daha yüksek düzeyde olduğundan belirsizliklerle baş etme zorluğu vardır. Ancak bu Türkiye’de baskıcı, eleştiriye tahammülsüz iktidar ve sansürcü bir zihniyete dönüşmüşken Almanya bilimsel yaklaşımla belirsizlikle başa çıkmakta, Fransa ise baskıcı olmaksızın finansal gücüyle atılımlar yapmaktadır. Globe Projesi sonuçlarına göre Türkiye’de insani değerler yaklaşımı ve çalışanların performans düzeyi düşük, diğer iki ülkede ve Singapur’da yüksektir. 

Türkiye’de lise ve devlet üniversitelerinde okuyan ve yüzde 62’si orta ve alt-orta sınıftan Z kuşağı öğrencilerini kapsayan bir araştırmadan¹ da söz etmek yerinde olacaktır. 314 denekten elde edilen verilere göre öğrencilerin yüzde 75’i “aile”, yaklaşık tamamı “evlilik” kurumuyla dinsel ve kültürel değerleri önemsemektedir. Buna karşın yüzde 58’i LGBT gibi aktivitelere karşı gelmekte ve turistlere hoşgörüyle bakarken yabancıların Türkiye’de uzun süre kalmalarını istememektedirler. 

DÜNYA LİGİ

Son söz olarak Fortune Global Ağustos 2022 itibarıyla Çin 145, ABD 12, Japonya 47, Almanya 28 ve Fransa’nın 25 küresel işletmeye sahip olduğunu belirtmiştir. Kısacası dünya liginde rol almak kadere, şansa değil belli değerlere, niteliklere, yüksek kalitede bir öğrenim sisteminin varlığına bağlıdır. Popülist vizyon söylemleriyle küresel pastadan pay almak hevesinin bir anlamı yoktur.

PROF. DR. MEHMET Y. YAHYAGİL

1 Ayça, B. (2022). Eğitim sürecindeki Z kuşağının evrensel değerlere yönelik algılarının araştırılması, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(43), 327-346.