Bazı yorumcular, ABD’nin yeni bir dünya düzeni kurmak istediğini iddia etmektedirler. Bu doğru değildir. ABD; İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurduğu dünya düzenini, mevcut küresel jeopolitik şartlara göre güncelleyerek sürdürmek istemektedir. ABD’nin en ciddi jeopolitik sorunu da budur: İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kuralları ve kurumlarıyla birlikte kurduğu liberal dünya düzenini sürdürmek ve bunu başararak küresel liderliğini korumak. 

ABD; mevcut dünya düzenini, revizyonist güçler olarak tanımladığı Çin ve Rusya’nın değiştirmek istediğini iddia etmektedir. Bu nedenle hem Çin’i hem Rusya’yı hedef yapmış, bu iki ülkeyle uzun süreli jeopolitik mücadeleye girişmiştir. Bu mücadelenin ne kadar süreceği, ne zaman, nasıl sonuçlanacağı şimdiden belli değildir.

KÜRESEL REKABET

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana dünya değişmiştir. ABD’nin kurduğu dünya düzeni eskimiştir. ABD’nin kendisi de değişmiştir. ABD; küresel güç mücadelesi içinde, NATO’yu sürekli genişleterek Rusya’ya karşı kullanmış, Rusya’yı tahrik etmiştir. NATO; ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurduğu dünya düzeninin, öncelikle ve özellikle ABD’nin çıkarlarına hizmet eden kurumlarından birisidir.

Ekonomik ve demografik sorunları nedeniyle küresel aktör olabilme yeteneği kısıtlı olan, buna rağmen küresel jeostratejik etkiler ortaya koyabilen Rusya’nın lideri Putin, ABD’nin tahriklerine kapılmış, Ukrayna’da yaptığı erken zamanlı askeri müdahale, Rusya’nın küresel güç mücadelesinde etkinliğinin çok fazla olmadığını kanıtlamıştır. Yeni Dünya Düzeni için küresel güç mücadelesi, bundan sonra, bu düzeni korumak isteyen ABD’yle yeni düzen kurmak, küresel liderliğe yükselmek isteyen Çin arasında yaşanacaktır. 

ÇİN’İN STRATEJİSİ

ABD; Asya-Pasifik’te kurduğu QUAD, AUKUS gibi ittifaklarla ve donanmasıyla Çin’i çevrelemeye, Tayvan üzerinden tahrik etmeye devam edecektir. Asya-Pasifik’teki ittifaklarıyla NATO arasında işbirliğini geliştirerek, NATO’yu da Çin’e karşı kullanmaya çalışacaktır. Arktik-Baltık Denizi- Cebelitarık- Akdeniz- Süveyş Kanalı-Babülmendep Boğazı- Hint Okyanusu- Malakka Boğazı- Güney Çin Denizi hattında, müttefikleriyle birlikte, Çin’in deniz ticaret yollarını kontrol altına alırken Kuşak Yol Girişimi’nin ana ve tali koridorlarında krizler çıkarabilecektir. Çin’in stratejik kültürü Rusya’dan farklıdır. Muhtemelen ağır bir çarpışmaya girmeden hesaplaşmayı bitirmeye, ABD’nin içindeki zafiyetleri hedef yapmaya çalışacaktır.

Bu süreçte, vizyonsuz, lidersiz, stratejisiz Avrupalılar, ABD’nin güdümünde yozlaşmaktadır. ABD; 30 üyeli NATO’yu da Rusya’ya karşı genişletmektedir. NATO üyesi Türkiye, Atlantik yapısı içinde mi, dışında mı, belli değildir. Bu dönemde, düşünce ve öneri geliştirmek için, hiçbir siyasi partiye ve dış güce angaje olmamış kişilerce, Milli Jeopolitik Araştırmalar Merkezi gecikmeden kurulmalıdır.

NEJAT ESLEN

EMEKLİ TUĞGENERAL