\n

Mao Zedong’un 1966’da başlayan “Kültür İhtilalinden” bir yıl önce Tiananmen Alanı’nda, kapısından girdiğim “Büyük Halk Salonu” binasında önemli bir seçim var. “ABD Başkanlık” seçiminden sonra Çin’de, ülkeyi 10 yıl yöneteceklerin seçimine perşembe günü başlandı.

Türkiye ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında diplomatik ilişkilerin bulunmadığı o günlerde dönemin başbakanı Çu En-Lay ile o binada gece yarısı 12’de 1.5 saat süren görüşmemden bu yana köprülerin altından çok sular aktı.

Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) 80 milyon üyesinin belirlediği 2.309 delege, perşembe günü başlayan büyük kurultayda yeni yöneticilerin seçimini yarın tamamlayacak.

Genel yazman Hu Jintao’nun (70) yerine kimya mühendisi Şi Cinping’in (59) seçilmesi bekleniyor. Mao’dan anımsanacağı üzere Çin’de soyadları önce söylendiği için, önümüzdeki on yıl Bay Şi’nin adı dünya gündeminde yerini alacak. Şi, kimilerine göre “aşırı solcu”, kimilerine göre ise “liberal demokrat”! Devlet Başkanlığı martta belirlenecek.

Çin’i Dünya Ticaret Örgütüne sokan, ABD ile ilişkileri düzelten Hu, 10 yılda 6 katı büyümenin de mimarı olarak görülüyor.

Dünyanın 2. büyük ekonomisine sahip Çin’in 65 kamu şirketi Amerikan Forbes’in uluslararası 500 dev kuruluş listesinde yer alıyor. Yabancı gözlemciler yıllık ortalama yüzde 10’luk büyümenin artık süremeyeceğini, Çin kaynakları ise büyümenin yüzde 7.5’ler civarında gerçekleşeceğini söylüyor.

Yabancı yatırımcıların yerel piyasadaki payını 80 milyar dolarla sınırlayan Pekin, kotanın 150 milyar dolara yükseltileceğini, tek bir yatırım 1 milyar dolarla sınırlı iken, aşamalı olarak 5 milyara çıkacağını açıkladı.

Çin’in şu sıralarda gündeminde “yüksek düzeydeki yolsuzluklar” yer alıyor. Nev York Times gazetesi bu seçimde değişecek olan Başbakan Ven Ciabao ve ailesinin 2.7 milyar dolarlık kuşkulu servetini haberleştirmişti.

Haber, Çin’de yasaklandıktan sonra Başbakan, ÇKP’ye başvurup “hakkında soruşturma açılmasını” istedi. Yeni yönetim soruna el atacak. Yerine Li Kekiang’ın geleceği söyleniyor.

Bir başka yolsuzluk olayı ise Ticaret Bakanı Bo Şilay’ın eşi bir İngiliz işadamını öldürdükten sonra cezaevine konuldu. Partiden atılan bakan yargı önüne çıkarılacak.

Çin’deki büyük gelişme halkın kültürel yaşamını da olumlu etkiledi. 2003’te yılda 140 film çevrilirken bu sayı 2011’de 558’e çıktı. Bu yılın ilk on ayında Çin halkı çoğu yabancı filmler olmak üzere sinema gişelerine 2.1 milyar dolar para bıraktı. Türk filmcileri ile dizi yapımcılarına duyurulur!

Çin’de 600 bin köyde okuma odası var. Geçen yıl basılan 370 bin değişik kitapla dünya rekoru kırıldı. Ülkede ücretsiz gezilen 2115 müze bulunuyor.

Şu anda, Çin’de halka yeni lider Şi’nin kim olduğu sorulduğunda pek çok kişi “şarkıcı Peng Liyuan’ın kocası” yanıtını veriyor. Şi, bir kentte belediye başkan yardımcısı iken 26 yaşındaki şarkıcı Peng ile tanışmış.

20 Kasım’da 50 yaşına basacak olan Peng, tanışma günüyle ilgili olarak “Güzelliğimden etkilenmemesi için o gün buluşmaya asker üniforması ile gittim…” diyor, bugün için “O benim liderim değil, kocam” diye ekliyor.

Çin’de bazı çevreler Şi’nin yükselmesinde Peng’in ününün etkisi olduğunu söylerken, moda yazarı Hung Huang “Çin’de kadın ve güç, zeytinyağı ile su gibidir. Hiç birbirlerine karışmazlar…” sözleri ile “kuvvetler ayrılığı” yaşanacağını ima ediyor!

\n

Sarmısak ve Fındık!

Türkiye ile Çin arasındaki diplomatik tanıma anlaşması 4 Ağustos 1971’de Paris’te Türk Büyükelçisi Hasan Işık ile Çin Büyükelçisi Huang-Chen arasında imzalandı.

40 yılı aşan bu süre boyunca inişli çıkışlı günler yaşandıysa da ticaret alanında dev adımlar atıldı. 2000 yılında dışsatışımız, 96 milyon dolar iken 2011’de 2.5 milyar dolara çıktı. Ancak alışımız 1 milyar dolardan 21.7 milyar dolara yükseldi.

Açığımız 19.2 milyar dolar gibi olağanüstü boyutlara ulaştı. Bu farkta Çin’den “sarmısak” bile satın aldığımızı unutmamak gerekir!

Çin Ticaret Bakanı Çen Deming, Türkiye’ye geldiğinde Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’a “aganigi naganigi” olayına gönderme yaparak “Gazetede okudum, günde 10 fındık iyiymiş! Çin’de 1.3 milyar insan var. Bu kadar fındığı tüketirsek, herhalde Türkiye’deki fındık üretimi yetmez…” demişti. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Çin ziyaretinde “fındık” olayını gündeme taşıdıysa da gelişme olmadı.

Çinli turistlerin Türkiye’ye getirilmesinde de gelişme yaşanmadı. Karadeniz Rus tersanesinde yapılan Varyak uçak gemisinin Boğaz’dan geçişi sorun yaratınca “Bunun bir savaş değil, eğitim gemisi olduğu, karşılığında da 1 milyon Çinli turistin Türkiye’ye geleceği” söylenmişti.

Bu yıl ülkemizde “Çin Yılı” bağlamında bazı etkinlikler sönük geçerken, Çin’in ünlü “toprak askerler sergisinin” açılışı da gerçekleşemedi. Gelecek yıl Çin’deki “Türkiye Yılı” etkinliklerine ülkemizden sergilenmek üzere bazı eserler gönderilecek.

\n