Sultan, salı günü Çin yolculuğuna çıkmadan bir gün önce Ankara’daki Büyükelçi YuHongyang, Sözcü gazetesinden Ali Ekber Ertürk’e “Yaşanan olaylar nedeniyle Çin’den Türkiye’ye gelmeyi planlayan turist ve resmi heyetler gezilerini iptal etti” dedi.
Salı günü ise Nev York Times gazetesinde neredeyse tam sayfayı dolduracak iki haber vardı. Birincisinin başlığında “Türkiye ve ABD, Suriye’de ‘güvenli bölge’ arıyorlar” deniliyordu.
Bu haberi Amerikalılar ve uluslararası baskılarından da pek çok insan okudu. Bu haberden sonra hangi turist Türkiye’ye gelir? Kaldı ki ABD Ankara Büyükelçiliği’nin internet sitesinde vatandaşlarına Adana dahil, Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu bölgelerine gitmemeleri uyarısı yapılıyor!
Gazetenin 2. haberinin başlığında“Türkler arasında Çin’e düşmanlık büyüyor” deniliyordu. Haber Türkiye’de değil, Beyjing’de yazılmıştı. Çin’den yansımalar aktarılıyordu.
24 Temmuz’da dinsel baskı yapıldığı gerekçesiyle Uygur Türkleri konusunda Çinlilere, hatta Çinli sanılan Güney Korelilere ve Tayland Fahri Konsolosluğu’na yapılan saldırıların turizme olumsuz etkilerine dikkati çekmiştik.
Bu yazım üzerine Şangay’da yaşayan okurum Ersin Eren’den bir ileti aldım. (Bereket o günkü teknik hata internet sitemizde düzeltilmişti. Böylece okurumuz da o yazıyı okuyabilmişti!) İleti özetle şöyle:
“Eğer politikacılarımız bizleri dinsel unsurları kullanıp Atatürk ve ilkeleri yolunda Müslüman kimliği ile değil, Türk kimliği ile götürseydi, sanırım bu kötü günleri görmez, daha güzel ve özgür bir Türkiye olurduk.
Kusura bakmayın ama Şangay’da ortalama gelir nerdeyse 2800 TL, şoförümün aylığı 2000TL. İşte beğenilmeyen, insan hakları yok denen ve tutuklu gazeteci sayısı Türkiye’den az olan bir ülke. En azından dinsel toplum baskısı yok. Şu an itibarı ile Şangay ne yazık ki yıllarca yaşadığım Paris ve doğup büyüdüğüm İstanbul’dan daha güvenli.
Çinlilerde Türkiye için büyük potansiyel var. Onlara yıllar önce Ruslara yaptığımızı yaparsak çok büyük ekonomik kayıplar veririz. Bu ülke dünya nüfusunun yüzde 20’sine sahip ve inanıp sevdikleri insanlara daima sadık kalırlar.
Lütfen burada yaşadığım için etki altında olduğumu düşünmeyin, Türkiye aleyhinde bir propaganda gerçekten turizme darbe vurur. Son olaylardan sonra bir iş arkadaşım Yunanistan’ı güvenli bulup Türkiye ziyaretinin bir bölümünü iptal etti…”

Sultan Çin’de idi…
Sultan, Beyjing’de“Çin İslam Cemiyeti” heyetini kabul etti, “Çin’de 35 bin cami 40 bin din adamı olduğunu öğrendik…” dedi. Ben böyle bir gerçeği Sultan daha 11 yaşında iken 1965’te Beyjing Camisi imamından öğrenmiştim.
Türkiye’ye 2013’e kıyasla, 2014’te yüzde 43 artışla 200 bin Çinli turist gelmişti. Bu sayının 1 milyona çıkacağı öngörülüyordu. Ancak Uygur Türkleri odaklı olumsuzluklar hedefi gerçekleştiremeyecek! “Turistik Otelciler, Yatırımcılar ve İşletmeciler Birliği Başkanı (TUROB)”
Timur Bayındır, rakamlarımı doğruladıktan sonra, Sabah gazetesine “1 Çinli turist, 3 Rus’a bedel” dedi.
Rusya ekonomisindeki çöküntünün bir benzeri Çin’de yaşanmaya başlandı. Çin borsası son üç hafta içinde yüzde 14 oranında eridi. Bu gelişme sonrasında Çin’de gevşek para siyasasından uzaklaşılacağından söz ediliyor.
Turizmimiz üzerinde yaşanan olumsuzluk, iki ülke arasında dış ticaret dengesinde de görülüyor. 2002’den 2014 sonuna kadar Çin ile 28 milyar dolarlık alışveriş yaptık. Ama 22 milyar dolar açık verdik! Hatta Çin yapımı Hereke halısını alıp yabancı turistlere yutturduk!
Çin Türkiye’de yeni atılımlar peşinde… Gündemde nükleer santral var, Kanal İstanbul var, hızlı tren projeleri var. Anlaşılan Çinli turist değil, Çinli işçiler gelecek!

Düzeltme:
1952 mezunu Mülkiyeli bir okur ağabeyim telefon ederek “hanut” sözcüğünün Ermenice değil, İbranice “dükkân” anlamına geldiğini de bildirdi. Düzeltirim…