Son yıllarda petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar petrol ihraç eden ülkelerin ekonomi politiğini de radikal biçimde etkilemeye başlıyor. Bu durum, dünyanın bir ucunda Latin Amerika ülkesi Venezüella’da ekonomik kriz ve siyasi karmaşa olarak kendini gösterirken öteki uçta dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan farklı bir çıkış yolu arayışında: Bir kamu şirketi Suudi Aramco’yu halka açmak. Bu karar geçen ekimde açıklandı. Fikir babası Suudi Arabistan Kralı Selman’ın yardımcısı, oğlu veliaht Prens Muhammed bin Salman.
Bu halka arz, genç veliahtın “ülkenin petrole olan bağımlılığını azaltmak” için açıkladığı ekonomik reformların merkezinde yer alıyor. Ülkenin gelirlerinin yüzde 87’sinin petrol ihracatından geldiğini ve önümüzdeki 5 yıla yönelik öngörülerin petrole olan talebin daha da azalacağı yönünde olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda eğer reformlar yaşama geçirilmezse Suudi Arabistan’ın da ciddi sorunlarla karşı karşıya kalması olasılığı hayli fazla. Zaten buradan yola çıkılarak geçen yıl “Suudi Vizyon 2030” adlı petrol sonrası plan açıklanmıştı.
Birçok yabancı yatırımcıya ülke kapılarını açacak hisse satışının değeri Suudi Prens’e göre 2 trilyon dolara ulaşabilir. Ayrıca uzmanlar halka arzın yalnız Suudi ekonomisini değil Japonya’dan Kanada’ya kadar tüm piyasaları etkileyebileceği görüşünde. Aromco’nun yalnızca yüzde 5’inin satışının bile 100 milyar dolardan fazla gelir getireceği öngörülüyor. Çin ve Hong Konglu fon şirketlerinin görüş alanına şimdiden girdiği belirtiliyor. Tabii Londra, New York, Tokyo ve Toronto’dan da yatırımcılar izlemede...
Ancak önünde engeller var. Bunlardan biri fiyat konusu. Aramco’nun halka arzının fiyatını belirleyecek olan yine petrolün değeri olacak. Zira, 2014 ortasında ham petrolün varili 100 dolarlardı. 2016 Şubat’ta 22 dolar, şimdilerde 55 dolar civarında...
Suudi Arabistan reform planlarına bir süreden beri enerji çeşitliliğini de eklemiş durumda. Bu bağlamda doğalgaz ve gazolin üzerine yoğunlaşıyor. Ayrıca Suudi Arabistan kamu yatırım fonu, internet üzerinden teksi hizmeti veren Uber’e de 3.5 milyar dolar yatırım yaptı. Kadınların araba kullanmalarının yasak olduğu ülkede Uber’in müşterilerinin yüzde 80’i kadın.
Peki, tüm bu değişimlerin gerçekleşebilmesi kolay mı? Middle East Eye’da çıkan bir analize göre değişim o kadar da kolay değil.
Petrol fiyatlarının oynaklığı işin sadece bir yanı. Bir diğeri ülkede liderlik değişimlerinin reform kararlarını da tamamen etkiliyor olması. Kral Salman’ın olası bir vefatı ve ardından veliaht Prens Muhammed’in başa geçememesi durumunda bu proje de suya düşebilir. Bir diğer engel ülke içindeki farklı grupların çıkardığı çatışmaların artmaya başladığı ve bunun yatırımcılara geri adım attırabileceği endişesi. Ve tabii Suudi Krallığı’nda reform yapma tarihinde başarı hanesinin hayli zayıf olması.

Çin, yolsuzlukla mücadele edecek
Çin Devlet Konseyi, yolsuzlukla mücadelede yeni kararlar aldı. Devlet yetkililerine yönelik varlık beyanı düzenlemelerinin kapsamını genişleten konsey, kamu personeline yurtdışı varlıklarını da bildirme talimatı verdi. Kamu personellerinin medeni hal, yurtdışı seyahati, hukuki ceza kaydı, maaş haricindeki kazanç, gayrimenkul varlığı, hisse senedi, fon ve diğer yatırımlarını doğrudan Çin Komünist Partisi’ne rapor etmeleri zorunlu hale getirildi.
Çin, yolsuzlukla mücadele kapsamında 2010’dan itibaren vali yardımcısı düzeyi ve üzeri yetkililerin 14 farklı kategoride beyan zorunluluğunu içeren yasayı yürürlüğe koymuştu. Ülkede ilgili yasayı ihlal ettikleri saptanan 9 bin yetkilinin terfisi dondurulmuş, 124 bin 800 kişi de çeşitli disiplin ve hukuki cezalara çarptırılmıştı.