Türkiye 1.5 ay gibi kısa bir süre içinde enerji konusunda peşpeşe 3 projeye imza attı. 13 Temmuz’da, AB ülkelerinin doğalgazda Rusya’ya olan bağımlılıklarını ortadan kaldırmak için gündeme getirilen ‘Nabucco’ hattının hükümetler arası anlaşması imzalandı.

Daha aradan 1 ay bile geçmeden 7 Ağustos’ta Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin’in Ankara ziyaretinde iki ülke arasında gaz, petrol ve nükleer enerjiyi de kapsayan 12 protokol ve 8 belge imzalandı.

Türkiye, Rusya’ya Nabucco’ya rakip ‘Güney Akım Boru Hattı Projesi’ için Karadeniz’de fizibilite araştırması yapma izni verdi. Rusya da yapımını hükümete yakın Çalık Grubu’nun üstlendiği ‘Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı’na petrol vermeyi kabul etti. İmzalanan protokollerle 1986 tarihli ‘Mavi Akım’ sözleşmesi de ‘uygun şartlarda’ uzatıldı. Mevcut Mavi Akım’ın işlevi geliştirilerek güneye doğru üçüncü ülkelere, Kıbrıs, İsrail, Lübnan ve Suriye’ye ihraç edilmek üzere uzatılması kararlaştırıldı. İki ülke ayrıca nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılmasına ilişkin bir anlaşma da imzaladı.

Geçen hafta ise sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) boru hattı projesi için Türkiye’ye gelen Katar Emiri, bir günde 15 anlaşmaya imza attı. Rusya ve İran’dan sonra dünyanın en büyük üçüncü doğalgaz rezervine sahip ülkesi olan Katar’dan gelecek doğalgazın, Nabucco hattına hayat vereceğine dikkat çekildi.

AKP hükümeti, Türkiye’nin enerjide büyük “açılım” yaptığını her fırsatta tekrarlıyor. Evet imzalar atıldı ama hem projelerdeki belirsizlikler had safhada hem de Türkiye’nin üzerinde daha önce ısrarla durduğu isteklerinden vazgeçmiş olduğunu görüyoruz. Üstelik enerjide dışa bağımlılık korkutucu biçimde artıyor.

Aslında Türkiye’nin enerji politikası yamalı bohça gibi. Nabucco Gmhb’nin 6 ortağından biri Türkiye. Avusturya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Almanya ve Türkiye eşit paya (yüzde 16.67) sahipler.

Türkiye’nin doğu sınırından başlayıp Avusturya’ya kadar uzanacak 3.300 kilometrelik dev projeyle doğalgazın Avrupa ülkelerine Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye, Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Avusturya üzerinden ulaştırılması planlanıyor. Hattın 2.000 kilometresi Türkiye’den geçiyor ve yılda 31 milyar metreküp doğalgaz taşınması hedefleniyor. Hattın inşası için Türkiye’de yapılması planlanan yatırımlar 4.5 milyar Avro’yu bulacak. Bu ise binlerce kişiye iş imkânı oluşturmak anlamına geliyor.

Boru hattı işletmeye girdiğinde Türkiye’nin, bu işletmeden doğan gelirden yüzde 60 vergi payı alacağı, bunun da yıllık yaklaşık 450 milyon Avro olacağı hesaplanıyor. Ancak şurası bir gerçek ki tüm bu kazanımlar Türkiye’nin jeostratejik konumundan kaynaklanan ve zaten konumu gereği alacağı asgari kazançlar. Türkiye 1997’de, “Nabucco hattından akacak gazın yüzde 15’ini isteriz” talebi yüzünden yıllarca “AB ile Hükümetlerarası Anlaşma”ya ve “Ev Sahibi Ülke Anlaşması”na imza atmadı.

Şimdi ise geri adım atmış durumda. Bu da hükümet çevrelerinin sıklıkla dile getirdiği “Transit ülke olmayacağız, gazı biz alıp Avrupa’ya satacağız, bu sayede dünya enerji oyununun önemli bir aktörü haline geleceğiz” lafının fos olduğunu ortaya koyuyor. AKP yönetimi bu konuda sadece iddialı sözler etti ve süreci yönetemedi.

Bunlar bir yana, projenin en önemli sorunu ise hattı dolduracak yeterli doğalgazın henüz bulunmamış olması. Tedarikçi ülkelere ilişkin belirsizlikler, hattın inşasının başlangıcını 2011’e ve projenin ilk aşamasını 2014’e sarkıtmış durumda. Irak şimdilik gaz vermeyecek.

Azerbaycan ve Türkmenistan’a güveniliyor bu konuda. Ancak Azerbaycan sadece bakan düzeyinde katıldı, Türkmenistan’dan temsilci gelmedi. Yılda 80 milyar metreküp doğalgaz üreten Türkmenistan’ın zaten Rusya ve İran’a karşı yükümlülükleri var. Çin’e yıllık 40 milyar metreküp doğalgaz ihraç edecek bir hattın inşası da gündemde. Bu durumda Nabucco’ya nasıl gaz vereceği soru işareti.

Nükleer dosyası yüzünden gergin olan Washington-Tahran arasındaki ilişkiler göz önüne alındığında, İran doğalgazının da yakın zamanda projeye dahil edilmesi zor görünüyor.