Son günlerde Türkiye muhafazakârlaşıyor mu? Türkiye muhafazakârlaştığı için mi AKP iktidarda soruları tartışılıyor, kamuoyu araştırmaları yapılıyor, bulgular açıklanıyor. Yapılan kapsamlı araştırmalara karşı, AKP niçin iktidarda sorusunun gözlemlere dayanan yanıtı, yavan gelebilir.

Ülkemizde kökü Osmanlı’ya kadar uzanan iki farklı siyasal akım, gerçekte ayrışma vardır. İttihat Terakki Fırkası ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası bu siyasal ayrışmanın simgeleri olarak alınabilir. Aslında bu iki farklı siyasal akım, değişik vatandaşlık ve devlet anlayışını, değer yargılarını ve beklentileri yansıtır. İlk anlayışta vatandaş olma, ülke yönetiminde söz sahibi olma, bağımsızlık, özgürlük, emperyalizme karşı olma, ulusal devlet özlemi ağır basar. İkinci görüşte ise ümmet anlayışı, İslami esaslara göre yönetim, dış güçlerle iyi ilişkiler, alışılageleni sürdürme eğilimi egemendir. Bu akımda bağımsızlık, özerklik lafı çok edilmesine karşı hürriyet, gerçek anlamda demokrasi, öncelikli amaçlar değildir. Tarihçiler, sosyologlar kuşkusuz daha iyi çözümlerler. Bildiğimiz kadarıyla İttihat Terakki karşısında, ikinci akımın temsilcisi Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nı daha çok dini örgütler, Arap kökenli vatandaşlar, azınlık olarak nitelendirdiğimiz topluluklar, solcu eskileri, küskün İttihatçılar desteklemiştir.

Cumhuriyet döneminde de bu iki akımın varlığı sürmektedir. CHP, İttihat Terakki’nin vatandaş, ülke yönetimini temsil ederken karşısındaki siyasal partiler, hem taban, hem söylem ve anlayış olarak İtilafçı geleneğini sürdürmektedir.

CHP, ne ölçüde İttihat Terakki’den etkilenmiştir? Kuşkusuz ciddi bir inceleme konusudur. Ancak CHP, ümmet yerine vatandaş anlayışını, Cumhuriyet ilkelerini korumayı, bağımsızlığı, özgürlüğü, emperyalizme karşı olmayı, dini esaslar, şeriat yerine çağdaş hukuk düzenini, din hürriyetini, laikliği simgelemektedir. CHP, devşirme değil gerçek CHP’liler tarafından böyle algılandığından varlığını sürdürmekte, destek görmektedir.

CHP karşıtı siyasal partilere bakıldığında, tabanın, eğilimin Hürriyet ve İtilaf Fırkası’ndan çok da farklı olmadığı görülmektedir. Dini akımlar, dini örgütler, Cumhuriyet karşıtları, küskünler, 1924 yılında kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın ardında toplanmışlardır. 1930 yılında Fethi Bey (Okyar) başkanlığındaki Serbest Fırka denemesinin destekçileri de aynıdır. Bu gelenek veya akım Demokrat Parti, Adalet Partisi, ANAP, Doğru Yol Partisi günümüzde de AKP olarak sürmektedir. Menderes-Özal-Erdoğan söylemi, posterleri bu taban birliğini yansıtmaktadır.

Oy oranları, Türkiye’de Cumhuriyet karşıtlarının, Cumhuriyet ilkelerini benimseyenlerden daha fazla olduğunu göstermektedir. Terakkiperver Fırkası’nın ardından Serbest Fırka’ya yöneliş, ilk serbest genel seçimde DP’nin yüzde 50’nin üstünde oy alışı, Adalet Partisi’nin oyunun 1960 sonrasında ulaştığı düzey, AKP’nin son seçimde aldığı oy oranı, bunun bir yerde göstergesi. 1974 ve 1977 seçimlerinde CHP birinci parti de olsa, CHP karşıtı partilerin toplam oyu CHP’den daima daha fazla olmuştur. AKP’nin oy düzeyi DP’nin ve AP’nin oy düzeylerine ulaşamamış olsa da AKP CHP karşıtlarının birleştiği siyasi akımın günümüzdeki tek temsilcisi olmuştur. Artık DP’nin, ANAP’ın, DYP’nin yerleri yoktur.

Türkiye muhafazakârlaştığı için değil, AKP belli bir karşıt akımın tek temsilcisi olduğu için iktidardadır. Bu yazgının kökü bin dokuz yüzlü yılların başlarında Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na uzanmaktadır. Dış güçler, değerleri, yaşam biçimi olarak CHP’yi daha yakın görseler de, kendi çıkarları açısından CHP karşıtı partileri, her dönem dolaylı ve dolaysız bir şekilde desteklemişlerdir.

Kadınlarımızın, kızlarımızın başlarını bağlamaları, türban, cumaya giden sayısındaki artış, yeni camilerin yapımı Türkiye’nin muhafazakârlaştığını göstermez. Tüm bunları bir akımın simgeleri olarak algılayabiliriz. Muhafazakârlık değerlere, geleneklere sahip çıkmakla olur, şeklen olmaz. AKP niçin iktidarda? Alalamadan tarihi gelişmeye de bakarak doğru çözümlemeye çalışalım.