İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) geleneksel hale gelen İkinci Beşyüz Büyük Sınai Kuruluş (İBBK) anket sonuçları yayımlandı. Anket sonuçlarına göre 2011 yılında İBBK’nin bir önceki yıla göre üretimden satışları, satış hasılatı, yaratılan net katma değer cari fiyatlarla artarken dönem toplu kârı belirgin biçimde azalmış, kârlılık oranları düşmüş; cari USD değeri ile ihracat artış hızı hemen hemen değişmemiş, ücrette çalışan sayısı olarak istihdam artış hızı hafifçe gerilemiştir. Bu gelişmelerin yanı sıra inceleme kapsamına giren firmaların mali yapıları genelde bozulmuş, likidite riskleri artmıştır. Cari fiyatlarla karşılaştırma yapılırken 2011 yılında fiyat artış hızının 2010 yılına göre yükseldiği ve TCMB yıl sonu döviz kurlarına göre, döviz sepetinin (yüzde 50 USD, yüzde 50 AVRO) 2010 yılında TL’ye karşı yüzde 1.0 dolayında değer yitirmesine karşın 2011 yılında yüzde 20.6 oranında değer kazandığı, başka bir deyişle TL’nin yabancı paralara karşı değer yitirdiği dikkate alınmalıdır.

İBBK’nin 2011 yılı finansal sonuçları daha ayrıntılı olarak şöyle ortaya konulabilir.

• İBBK’nin üretimden satışları ve satış hasılatı bir önceki yıla göre cari fiyatlarla sırasıyla yüzde 30.2 ve yüzde 30.4 oranlarında artmıştır.

İBBK’nin 2011 yılında toplu üretimden satışları cari fiyatta 53.973 milyon, satış hasılatı da 61.145 milyon TL’ye yükselmiştir. Üretimden satışlarda cari fiyatlarla artış hızı, bir önceki yıla göre yüzde 23.2’den yüzde 30.2’ye, satış hasılatında da yüzde 24.1’den yüzde 30.4’e yükselmiştir. Fiyat artış hızı dikkate alınarak imalat sanayi deflatörü ile yüzde 112.4 üretimden satışlar ve satış hasılatı sabit fiyata indirgendiğinde üretimden satışların yüzde 15.8, satış hasılatının da yüzde 16.0 oranında arttığı hesaplanmaktadır. Ancak İhracat/Satış Hasılatı oranı yüksek olan firmalarda üretimden satış ve satış hasılatı tutarının yalnız imalat sanayisi deflatörü ile düzeltilmesi yeterli olmamaktadır. 2011 yılında TL’nin döviz sepetine göre değer yitirme oranı yüzde 20.6, imalat sanayisi deflatörünün çok üstündedir. Kur artışlarının büyük boyutlu olduğu dönemlerde, satış artışları abartılı hesaplanmakta, imalat sanayisi deflatörü ya da ÜFE ile düzeltmek yeterli olmamaktadır.

İBBK’nin sanayi sektöründe göreceli yerini belirtmek üzere, Birinci Beşyüz Büyük Sınai Kuruluş (BBK) ile karşılaştırıldığında, 2011 yılında üretim satışları BBK’nin yüzde 16.7’si satış hasılatı da yüzde 14.9’u düzeyindedir.

• Yaratılan net katma değer cari fiyatla bir önceki yıla göre yüzde 19.1, sabit fiyatla da yüzde 7.0 oranında artmıştır.

İBBK’nin 2011 yılında yarattığı net katma değer artış hızı, cari fiyatla bir önceki yıla göre yüzde 14.3’ten yüzde 19.1’e yükselirken TÜİK milli gelir deflatörü ile düzeltildiğinde (yüzde 111.3) artış hızı yüzde 7.0 olarak hesaplanmaktadır.

Yaratılan net katma değerin üretim faktörleri arasında bölüşümü bir ölçüde değişmiş, ödenen faizlerin payı yüzde 11.0’den yüzde 14.2’ye yükselirken ücretin payı hafifçe yüzde 62.2’den yüzde 61,1’e, milli gelir anlamındaki kârın payı da yüzde 26.8’den yüzde 24.7’ye gerilemiştir.

2011 yılında İBBK yarattığı net katma değerin BBK’nin yarattığı net katma değere oranı yüzde 18.2 düzeyindedir. Bir önceki yılsa bu oran hafifçe daha yüksek yüzde 18.8 düzeyinde idi.

• İBBK’nin toplu bilanço kârı, bir önceki yıla göre cari fiyatla yüzde 17.4 oranında, sabit fiyatla da yüzde 26.5 oranında azalmıştır.

İBBK toplu bilanço kârı 2010 yılında cari fiyatla yüzde 16.1 oranında artarken 2011 yılında yüzde 17.6 oranında azalmış, imalat sanayisi deflatörüyle düzeltildiğinde kâr azılışı yüzde 26.5 düzeyine değin yükselmiştir. Firmaların bilanço kârları esas faaliyet dışı gelir ve zararları, arızi kazançları ve transfer niteliğinde gelirleri de içerdiğinden, multi gelir anlamındaki kârdan farklı bir tutardır.

İBBK’nin toplu kârı 2010 yılında BBK’nin toplu kârının yüzde 9.9 düzeyindeyken bu oran 2011 yılında yüzde 8.6’ya gerilemiştir.

İBBK’nin 2011 yılında kârlılık oranları, 2010 yılı ve BBK’nin 2011 yılı kârlılık oranları ile karşılaştırılmalı olarak bir tablo halinde verilmiştir.