Öztin Akgüç

Kriz derinleşiyor (15.07.2020)

15 Temmuz 2020 Çarşamba

Analiz yapmak, olayı belirlemek, nedenlerini irdelemek, öngörülerde bulunmaktır. Günü kurtarmak için izlenen politikalar, finansal kriz, bankaların yükümlülüklerini, taahhütlerini zamanında yerine getirememe olasılığını da artırmaktadır. TCMB’nin sürekli rezerv kaybı, cari işlemler açığının büyümesi, banka kredilerinin genişlemesi, hanehalkının borç yükünün ağırlaşması, ülkeden sermaye çıkışı, makro, ekonomik riskler olarak finansal krize de yol açabilecek gelişmelerdir.

Ulusal parası tam konvertibl olmayan ülkelerin merkez bankaları, dış borç servisini zamanında yerine getirebilmek, gerektiğinde kambiyo piyasalarına müdahale etmek, kur istikrarını koruyabilmek, piyasalara güven verebilmek için, uluslararası rezerv tutmak zorundadır. Bir ülkenin resmi uluslararası rezervi, yabancı para cinsinden finansal varlıklarıyla uluslararası standartta altın mevcudundan oluşur. IMF nezdinde rezerv dilimiyle FON’un tahsis ettiği özel çekim hakkı da (SDR) resmi rezerve dahildir. Uluslararası brüt rezervden merkez bankasının döviz yükümlülükleri indirilerek net rezerve ulaşılır. TCMB’nin brüt döviz varlığının ve yükümlülüğünün ana kaynağını, bankaların döviz tevdiat hesapları zorunlu karşılığı olarak yatırdıkları mevduat oluşturur. MB’nin döviz rezervinin yeterliliği değerlendirilirken, “Brüt Döviz Rezervi / Kısa Vadeli Dış Borç; Brüt Döviz Rezervi / Bankacılık ve Reel Sektör Konsolide Bilanço İçi Döviz Pozisyon Açığı; Net Döviz Rezervi / Cari İşlemler Açığı; Net Döviz Rezervi / Aylık Ortalama İthalat; Net Döviz Rezervi / Yıllık Döviz Gideri” gibi göstergeler dikkate alınır. TCMB’nin günümüzde net döviz rezervi oluşmadığından yukarıdaki göstergelere göre döviz rezervi yetersizdir. Kırılgan, dış borcu yüksek, cari işlemler açığı veren bir ülkenin döviz rezervinin yetersizliği, kredi değerliliğini etkilemektedir. TCMB’nin yedek akçesinin Hazine’ye aktarılması önemli değil, döviz rezervinin azalmakta oluşu risk oluşturur.

Ülkeler arası fiziki mal ve hizmet hareketlerinin izlendiği cari işlemler hesabı, dış ticaret açığının büyümesi, turizm başta olmak üzere hizmet gelirlerinin azalması sonucu cari yılda açık vermekte ve açığın artması da beklenmektedir. Ülkenin dış ödemeler bilançosu tanım gereği dengede olduğundan, cari işlemler açığı oluştuğunda, açık, finans hesabı fazlası ve/veya rezerv azalışı ile fonlanır.



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Trump tehlikesine teyakkuz 11 Aralık 2024

Günün Köşe Yazıları