Ukrayna-Rusya savaşının Türkiye’de tarım ve gıdadan sonra en çok etkileyeceği sektör demir-çelik olacak gibi görünüyor.

Demir-çelik Türk sanayisinin lokomotif sektörlerinden. Bu büyüme ve istihdam açısından böyle olduğu gibi, demir-çeliğin ekonominin dış dengesi açısından önemi belki daha da büyük. 2021’de Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 11.5’ini demir-çelik ve demir-çelikten mamul eşyalar meydana getirdi. Beraberce toplam ihracatın yüzde 20’sini meydana getiren otomotiv ve kazan-makine sektörlerinin de temel girdisi demir-çelik. Demek ki Türkiye’nin ihracatının en az üçte biri demir-çeliğe dayanıyor ki bu da 2021 rakamlarıyla Türk ekonomisine USD 75 mia.lık döviz girdisi anlamına gelir. Türk ekonomisinin 2021’de USD 15 mia.lık cari açık verdiğini hatırlarsak yıllık USD 75 mia.lık döviz girdisinin ne kadar önemli olduğu kolayca anlaşılır.

Son yıllarda milli gelirin yüzde 5 ila 6’sını oluşturan inşaat sektörünün de demir-çelik olmadan faaliyet gösteremeyeceğini kaydedelim. Kısacası demir-çelik sektörü Türk ekonomisinin temel taşlarından biri.

Ukrayna-Rusya savaşının demir-çelik sektörü üzerindeki birinci olumsuz etkisi hammadde tedarikinin kesintiye uğraması. Uzun süredir sektörün ana hammadde kaynağı Rusya ve Ukrayna’dan gelen demir hurdası. Ukrayna’nın artık demir hurdası ihraç etmesi mümkün görünmüyor. Askeri duruma göre şu an için Rusya buna devam edebilir. Fakat savaş uzadığı takdirde kendi ekonomisinin, özellikle de savunma sanayisinin ihtiyacını göz önünde bulundurarak Rusya da hurda ihracını durdurabilir.

Savaşın uzaması ve Batı’nın ekonomik ambargolarının Rusya’yı çok sıkıştırması halinde Putin’in savaşı başka cephelere yaymayı planladığını şimdiden görebiliyoruz. Balkanlar’da Bosna-Hersek Federasyonu içindeki Sırp Cumhuriyeti’nin lideri Dodik’in federasyonu parçalamaya yönelik, yeni bir Boşnak-Sırp çatışmasını tetikleyebilecek provokatif çıkışlarında ve Karabağ’da Ermenistan’ın hemen her gün ateşkesi ihlal etmesinde Rusya’nın parmağını görmek zor değil. Putin, iyice köşeye sıkıştığı takdirde buralardaki çatışmaları tırmandırmak için düğmeye basabilir. Bu durumda Türkiye’nin şu ana dek Ukrayna ve Rusya arasında başarıyla sürdürdüğü tarafsızlık politikasını sürdürmesi imkânsız hale gelebilir. O zaman da Rusya misilleme olarak Türkiye’ye hurda ihracını durdurabilir.

Demek ki Ukrayna-Rusya savaşının uzaması halinde (ki bence uzayacağı ortada) Türk demir-çelik sanayisi yeterli hammadde bulamadığı için kepenk kapatmak zorunda kalabilir, bu da Türk ekonomisi için yıkım olur. O yüzden hükümetin bir an önce sanayicilerle ve hammadde tedarikçileriyle bir araya gelerek Ukrayna ve Rusya dışındaki ülkelerden demir hurdası ve demir cevheri tedarik etmek için seferberlik başlatması gerekiyor.

Türkiye oldukça gelişmiş demir-çelik sektörüne rağmen ihtiyaç duyduğu çelik esaslı ara mallarının hepsini yurtiçinde üretemiyor, özellikle yüksek nitelikli sac levhalar ağırlıklı olarak Avrupa’dan olmak üzere yurtdışından ithal ediliyor. Avrupalı sac üreticilerinin hammadde olarak kullandığı kütük ve levha demirin yaklaşık yüzde 40’ının kaynağı ise Ukrayna. Ukrayna’nın bu malları üreten tesisleri de ülkenin güneydoğusunda, yani şu anda Rus ordusunun işgali veya saldırısı altında bulunan bölgede. Dolayısıyla Avrupa demir-çelik sektöründe de hammadde tedarik sorunu baş göstermiş durumda. Bu yakında bize de yansıyacaktır. Bu, sebeple Avrupa’dan tedarik edilen yüksek nitelikli sac levhalar konusunda da bir yandan yeni tedarik kaynakları araştırmak, bir yandan da olabildiğince stok yapmak gerekiyor. Bu malzemenin savunma sanayisi için de hayati önemde olduğunu belirteyim.

Ukrayna-Rusya savaşının demir-çelik sektöründeki üçüncü olumsuz etkisi ise nikel kıtlığına yol açması, çünkü dünya piyasasına arz edilen toplam nikelin yüzde 20’sinin kaynağı Rusya. Savaşın patlak vermesinin ardından London Metal Exchange piyasasında nikel fiyatı yaklaşık yüzde 25 yükselerek son 11 yılın zirvesine ulaştı. Nikel, paslanmaz çelik üretiminde kullanıldığı için demir-çelik sektörü için hayatî önemde. Hükümetin nikel veya nikelajlı demir-çelik ürünlerinin tedariki ve stoklanması için de çaba göstermesi gerekiyor.