“Acil çıkış kapısı” diye nitelendiriliyor. Çatışma bölgeleri için geçerli. Örneğin Suriye, Libya ve doğal olarak Afganistan için… Türkiye Libya’da Trablus yönetimine askeri destek verirken de gündeme geldi. Çatışmalara girmeyecek bir askeri birlik dahi gönderseniz, temel kural bu birliğin kendi güvenliğini sağlamasıdır. Daha önemli bir konu, sahada olabilecek en kötü senaryoyu düşünüp planlama yapmanız gerekir. Bu amaçla Türkiye önce acil çıkış kapısı konusunu çözdü. Türkiye, Tunus’la iletişim kurdu, bazı İHA sistemlerinin ihracı bu süreçte gündeme geldi. İktidar ortağı Gannuşi ve Ennahda ile temaslar yoğunlaştırıldı. Gerek kalmadı ancak acil boşaltma durumlarında Tunus güzergâhı düşünülmüş bir seçenekti…

Başka bir örnek Suriye… Halep kentinin muhaliflerden geri alınması sırasında kent Rusların desteğinde Esad güçleri tarafından kuşatıldı. Bombardımanlarda tarihi kent yıkıntı haline gelse de içerdeki direnişçiler son ana kadar savaşacağını ilan ediyordu. Ancak kuşatma altında yalnızca Suriyeli muhalifler yoktu. Bazı ülkelerin bu kentte sıkışmış istihbarat görevlileri de bulunuyordu. Konvoylarla İdlib’e boşaltıldılar ve yüzlerce “görevli” için çıkış kapısı Türkiye idi. Türkiye üzerinden ülkelerine gittiler.

AFGANİSTAN’IN ÇIKIŞ KAPISI

Büyük güçlerin hüsran noktası Afganistan. Bu ülkede son yirmi yıldır ABD ve müttefikleri bulunuyordu. Türkiye de bu ülkede muharip (savaşçı) görevi olmayan bir birlik bulunduruyor. Askeri olarak bu kadar uzun süre kalınca birliklerin bir “yerel sosyal çevresi” oluşuyor. Bu çevre hangi ülkeden kaç asker olduğuna göre büyüyor ya da küçülüyor. En büyük askeri birlik ABD’ninkiydi, dolayısıyla yerel sosyal çevresi en büyük olan ülke de bu ülkeydi. Bunlar “yerel işbirlikçiler, tercümanlar, milisler” şeklinde de adlandırılıyor. Askerlerini çeken ülkeler doğal olarak bağlantılı Afganları da götürmek istiyor. ABD ve İngiltere’nin resmi açıklamaları gerçeği ortaya koyuyor. Almanlar bağlantılı olduğu Afganları çıkarmakta zorlanıyor. Her ülkenin Afganistan’dan çıkan kadrolarının yanı sıra çıkmayan kadroları da illa ki olacak. Ancak kalanların, gidenlerle sayısal olarak kıyaslanamayacak kadar az olduğu değerlendiriliyor.

Afganistan için en önemli acil çıkış kapısı Pakistan. Hatta Türkiye bile Pakistan aktarmalı tahliye gerçekleştiriyor. Afganistan’da asker bulunduran ülkelerin Pakistan üzerinden yoğun olarak çıkış yapmaları siyasi ve coğrafi olarak en doğalı. Ancak çok sayıda insan çıkış yapacaksa, tek güzergâh yeterli olmayabilir ki ABD 65 bin civarında Afganı çıkaracağını açıkladı. Türkiye’de son dönemde gözlenen asker üniformalı göçmenlerin de bu kapsama alınması gerekebilir. İran üzerinden Türkiye güzergâhı Afganların en çok kullandığı, bilinen  güzergâh. Gelenlerin çok büyük bir bölümünün Türkiye’den çıkması asıl gidecekleri ülkelere gitmeleri bekleniyor. Son gelenler, bildiğimiz göçmen akınından farklı olabilir.

Afganistan’a 20 yıl önce özel kuvvetleriyle girenler, bu ülkeden yine özel kuvvet birliklerinin desteğinde ayrılıyor. Çıkaracakları Afganların vize işlemlerini yapacak zamanları bile yok, kaçıyorlar. Türkiye’de ise halk diliyle söylersek, “Batılı ülkeler ajanlarını Türkiye üzerinden mi çıkarıyor” tartışması sürüyor. Bu tartışmayı belgelendirme şansımız yok. Ancak muhalefet iktidarı her koldan sıkı takip ediyor.