Turgut Uyar’ın “Bir Şiirden”ini kim unutabilir? Şiirimizin önde gelen ozanlarından seçtiği şiirler üstüne yazdıklarını? Bu kitap aslında onun öznel yargılarını, düşüncelerini içerse de, çağdaş şiirimiz üstüne yazılmış benzersiz değerde bir inceleme kitabıdır.

Bu nedenle şiirimizi daha iyi tanımak, anlamak isteyenler dönüp dönüp bakarlar bu güzeller güzeli kitaba.

Ne yazık ki, neredeyse üzerinden elli yıl geçmiş, tek kalmıştır bu yazılar. Oysa ne yol açıcı, ne zihin açıcı bir kitaptır. Şiiri tek başına sevmenin yetemeyeceğini, onu çevresiyle, katmanlarıyla algılayabildiğimizde karşımızda açılan geniş evrenleri gösteren bir aynadır.

Daha da ileri gidip, Bir Şiirden okunmadan çağdaş şiirimizden alınacak tatların da, derslerin de eksik kalacağı söylenebilir.

***

Mahmut Temizyürek’in Gölgesi İnsan Bedeni Doğa’sı (Yazılı Kâğıt Yayınları) yayımlanınca, Turgut Uyar’ın bıraktığına yeni bir halkanın eklenmiş olmasını görmekten duyduğum sevinci anlatamam.

Mahmut Temizyürek, ustası Turgut Uyar gibi, seçtiği birer şiir üstüne kurmuş denemelerini. Başlangıçta Yahya Kemal, Nâzım Hikmet gibi üstlerine çok söz söylenmiş ozanlarla başlıyor kitap. Sonra sanki kendi içinde ikinci bir katmana açılarak günümüzde şiir yazmakta olan çok farklı ozanların şiirlerine eğiliyor.

Doğrusu, günümüz şiirini yakından izleyen biri sanırdım kendimi, Gölgesi İnsan Bedeni Doğa’yı okumadan önce. Öyle değilmiş oysa.

Mahmut Temizyürek, kitabına konu edeceği ozanları ve şiirlerini seçerken, son derece öznel davranmış. Günümüzün önde gelen sevilen ozanları kadar, kıyıda kalmış isimlere de yer vererek, farklı şiir dünyalarına dikkat çekmek istemiş.

***

Aslında günümüz şiirinin üstünde geçmişten gelen bir ağırlık var: Çağdaş şiirimiz 1930-1980 arası o denli parlak ozanlar yetiştirdi, o denli görkemli şiirlerle tanıştırdı ki bizi, sonraki kuşaklar bu büyük şiir kalıtının altında ister istemez ezildiler. Kendi kişiliklerini, şiir dünyalarını kabul ettirebilmek için en az onlar kadar iyi olmaları gerekiyordu. Çok sayıda ozan katıldı şiir dünyasına son otuz yıldır ama pek az isim kendine geniş okur kitleleri içinde yer bulabildi.

Burada şiir eleştirisinin öne çıkması, yeni ozanları değerlendirmesi, okura sunması gerekiyordu ama böyle bir süreç yaşanmadı. Yüzlerce ozanın, binlerce şiirin havalarda uçuştuğu bir kaos ortamı yaşadık, yaşıyoruz. Denetimsiz sanal alan yayınları da bu süreci daha da içinden çıkılmaz noktalara sürüklüyor. Buralarda pek çok seçkin ozanımızın adı, kendilerinin olmayan, hiç olamayacak bayağı dizelerin altına yazılıveriyor.

Yıllardır şiirimizin güç yitirdiği, yaygın bir kanı olarak söylenip durur.

Bu kitap bana bunun tersini söyledi. Günümüz şiirinin güç kaybı içinde olmadığını, tersine değerlendirme eksikliği nedeniyle pek çok pırıltısının görülemediğini gösterdi.

***

“Yaşam ciddidir, sanat şen.”

Mahmut Temizyürek bize, yaşamla olgunlaşan, yarattıkları şenliklerle cıvıltıları iç dünyalarımıza dek sokulan ozanların seslerini, dünyalarını getiriyor. Onları anlamamızın, sevmemizin yollarını açıyor.

Bunu yaparken yalnızca şiirden söz etmiyor, yanına bütün bir toplumsal, siyasal, kültürel geçmişimizi ekliyor. Hayatın kimi zaman güçlü, kimi zaman kılcal damarlarıyla şiirler arasında bağlar kuruyor. Şiir sanatının sürmekte olan savaşını da yüceltiyor.

Şiirimizin rengârenk dünyasına bir güzelleme bu kitap.

Eleştirinin varsa görevi, daha ne olabilir?