AKP hükümetinin Türkiye’nin ilk kamu başdenetçisi ile onun beş yardımcısını seçerken izlediği partizan tavır, içeride ve dışarıdaki hak savunucuları arasında ciddi tepki toplamıştı. Ancak gelişmelere bakılırsa hükümet, kamu başdenetçisi seçtirdiği Nihat Ömeroğlu’nun geçmişte imzaladığı kararlar ve yaptığı açıklamalara yönelik eleştirilerden pek ders almamış gözüküyor. \n

İnsan hakları savunucularından edindiğimiz yeni bilgilere göre hükümet, bugünlerde “Ombudsman tercihine” çok benzeyen yeni bir uygulamaya hazırlanıyor.\n

‘Bağımsızlık’ talebine hayır \n

Gündemdeki yeni tartışma konusu; Türkiye İnsan Hakları Kurumu (TİHK) ve onun karar organı konumundaki İnsan Hakları Kurulu (İHK).\n

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı ve kamu başdenetçiliği ile birlikte Türkiye’de temel insan hak ve özgürlüklerinin korunması için oluşturulan kurumlardan biri de TİHK. 21 Haziran’da TBMM’de kabul edilen yasayla TİHK ile birlikte onun temel karar organı olan 11 kişilik kurul oluşturuldu.\n

Kurum ve kurula yönelik ilk tepkiler, hükümetin yasa hazırlanırken izlediği politikadan doğdu. İnsan hakları örgütleri ve AB, oluşturulacak kurumun evrensel ilkeler olarak kabul edilen “Paris şartları” doğrultusunda ”bağımsız” ve “özerk” olması ve kararlarının bağlayıcı olması gerektiği yönünde beklentiler dile getirmişti. \n

Ancak bu taleplere kulak tıkayan hükümet, TİHK’nin hükümete bağlı bir kurum olmasını ve kurulun 11 üyesinden 7’sinin Bakanlar Kurulu’nca belirlenmesini benimsedi.\n

Kuruldu ama \t\ttoplanamıyor\n

Özerklik talepleri kabul görmeyen insan hakları örgütleri, umutlarını kurulun çalışmalarına bağlamıştı. Yasaya göre 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla, kurul çalışmalarına başlamış gözüküyor. Ama bu sadece kâğıt üzerinde! \n

Fiili olarak ise atılan en küçük bir adım yok. \n

Kanuna göre ayda “en az bir kez” toplanması gereken İnsan Hakları Kurulu, üç aydır bir kez dahi toplanabilmiş değil. Kurul toplanmayınca da kurumun başkanından tutun, sekreterlerine kadar hiçbir atama yapılamıyor ve çalışmalar başlayamıyor.\n

Atalay’dan davet \t\tbekleniyor\n

TİHK’nin çalışabilmesi için, seçilen kurulun 11 üyesinin toplanması gerekiyor. Daveti yapacak olan yer Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay’a bağlı İnsan Hakları Başkanlığı. Ancak üç aydır kurul üyelerini toplantıya çağırmış değiller. Kendi kurdukları kurumu çalıştırma konusunda büyük isteksizlik içindeler. Neden derseniz...\n

Hükümetin adayı belli \n

İnsan Hakları Kurulu’nun 11 üyesi bir araya geldiğinde gündemin ilk maddesi başkan seçimi olacak. Kurulun gündemini belirleme ve çalışmaları koordine etme görevlerini üstlenecek başkan, kurulun en kritik ismi. \n

Bu yüzden de hükümet başkanlık koltuğuna kendisine sürpriz çıkarmayacak “bildiği” bir ismi getirme çabası içinde. Aynı ombudsman seçiminde olduğu gibi. \n

Kulislerde, hükümetin kafasındaki ismin, Bakanlar Kurulu’nca atanan ve “hükümete yakınlığıyla” eleştiri konusu olan 7 üye arasında yer alan Yargıtay kökenli Selamat İlday olduğu söyleniyor. \n

Ya adamımız seçilmezse \n

Ancak kurulun diğer üyeleri arasında İlday ismi üzerinde bir uzlaşı yok. Hatta tam tersine eğer kurul toplanabilirse başka bir ismin seçilme olasılığı oldukça yüksek. \n

İtirazlar İlday’ın kişiliğine yönelik değil. İnsan hakları savunucuları, başkanlık koltuğunda, devlet geleneğinden gelen biri yerine sivil toplumdan gelen bir ismin oturmasını istiyor. \n

İlday’ın Yargıtay kökenli bir isim olmasının TİHK ve kurulun hükümet-devlet görüşüne yakın çalışması gibi bir sonuç doğurabileceğinden kaygı duyuyorlar.\n

Başbakan Yardımcısı Atalay da, topladığı takdirde hükümetin istemediği bir üyenin başkan seçilme riskine karşılık, kurulu hiç toplamamayı tercih ediyor. \n

***\n

Türkiye İnsan Hakları Kurumu’nu kurarken başta Atalay olmak üzere AKP sözcüleri “daha fazla demokratikleşme, özgürleşme ve sivilleşme” getirecekleri iddiasındaydı. Anlaşılan o ki, aynı başdenetçi seçiminde olduğu gibi insan hakları kurumunda da istedikleri, sınırını kendilerinin belirleyeceği bir demokrasi...

Kurulun üyeleri

Kurulun 11 üyesinin 7’sini Bakanlar Kurulu, 2’sini Cumhurbaşkanı, 1’ini YÖK ve 1’ini de barolar belirliyor.\n

Bakanlar Kurulu’nun seçtiği üyeler, Selamat İlday, Prof. Şevki Hakyemez, Doç. Dr. Abdurrahman Eren, avukat Fatma Benli, Hikmet Tülen, Ömer \n

Vardan, Yılmaz Ensaroğlu.\n

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından atanan isimler Prof. Serap Yazıcı ve Yrd. Doç. Levent Korkut. \n

Barolar ise Artvin Baro Başkanı İzzet Varan’ı bildirdi.